გალანგალი: დარგვა, ეფექტი და გამოყენება

გალანგალი ჯანჯაფილთან დაკავშირებული სამკურნალო და არომატული მცენარეა. ჩვენ ვაჩვენებთ რა უნდა გავითვალისწინოთ გალანგალის გაშენებისას ქოთანში და ბაღში.

გალანგალი (ალპინია) მოდის სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტროპიკებიდან და დიდი პოპულარობა და პოპულარობა მოიპოვა, როგორც სამკურნალო და არომატულმა მცენარემ ასობით წლის წინ ევროპაში. ჩვენ წარმოგიდგენთ ჯანჯაფილის მსგავს მცენარეს პროფილში და ვაძლევთ რჩევებს გალანგალის კულტურისა და სამკურნალო თვისებების შესახებ.

რა არის გალანგალი?

ორი განსხვავებული, მაგრამ მჭიდროდ დაკავშირებული მცენარეები ცნობილია გალანგალის სახელწოდებით: პატარა ან ნამდვილი გალანგალი (ალპინიაofficinarum) როგორც სამკურნალო მცენარე, ასევე ტაილანდური კოჭა ან დიდი გალანგალი (ალპინიაგალანგა) როგორც სანელებელი. ორივე ზუსტად ერთნაირად ეკუთვნის 

ჯანჯაფილი (Zingiber officinalis) ჯანჯაფილის ოჯახს (Zingiberaceae), რომლისთვისაც განსაკუთრებით დამახასიათებელია მიწისქვეშა, შესქელებული რიზომები და მძაფრი გემო. გალანგალი ალბათ მე-9-დან არაბ ექიმებსა და ვაჭრებს ხვდებოდა ახ.წ. საუკუნე ქრ. სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდან ევროპაში. მე-11-დან საუკუნე მოხსენიებულია, როგორც სამკურნალო მცენარე სხვადასხვა მონასტრების მცენარეულ წიგნებში. ჰილდეგარდ ფონ ბინგენმა თავის ტექსტში „ფიზიკა“ ამ ჯანჯაფილის მცენარეს გალანგალის შესახებ მთელი თავი მიუძღვნა.

ნამდვილი ან პატარა გალანგალი ასევე ცნობილია როგორც ცხელების ფესვი და აღწევს 100-150 სმ სიმაღლეს, ხოლო დიდი გალანგალი შეიძლება გაიზარდოს 3 მ სიმაღლემდე. მრავალწლოვანი მრავალწლოვანი მცენარეები ქმნიან უხვად განშტოებულ ფესვთა სისტემებს მიწისქვეშა ხორციანი რიზომებით 4 სმ სისქემდე. ჯიშებიდან გამომდინარე, ისინი მოწითალო-ყავისფერი ფერისაა ღია ყვითელიდან. მათგან იზრდება რამდენიმე თავდაყირა ღერო 50 სმ-მდე სიგრძით, ფართო ლანცოლური, პრიალა მწვანე და თეთრი ლაქიანი ფოთლებით. ახალგაზრდა ყლორტებს აქვთ ერთი კარდამონი (ელეტარია კარდამონი) დამახსოვრებელი არომატი. ტროპიკულ კლიმატში ვითარდება სურნელოვანი, ყურძნისებრი, ძირხვენიანი ყვავილები თეთრი-წითელი გალანგალის ყვავილებით. მათ სამშობლოში ვითარდება 1,5 სმ-მდე ზომის წითელი ხილის მრგვალი კაფსულები, რომლებიც სანელებლის ფუნქციას ასრულებენ. შიგნით არის უამრავი ნაოჭიანი, ყავისფერი-შავი თესლი.

რა განსხვავებაა გალანგალსა და კოჭას შორის? გალანგალი და ჯანჯაფილი მჭიდრო კავშირშია და ორივე ქმნის მიწისქვეშა რიზომებს, რომლებიც ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სანელებლებია აზიურ სამზარეულოში. ორივე მცენარის გემო მნიშვნელოვნად განსხვავდება, რადგან გალანგალი უფრო ცხელია. გარეგნულადაც არის განსხვავებები: ჯანჯაფილის რიზომები ღია ყავისფერია და არარეგულარულად სქელდება, როგორც ჯოხი, ხოლო გალანგას ფესვები საკმაოდ წაგრძელებული და მოწითალოა.

გალანგალის დარგვა

გალანგალის ოპტიმალური მდებარეობაა კარგად დრენირებულ, საკვები ნივთიერებებით მდიდარ ნიადაგებზე, ოდნავ მჟავე pH-ით. თუ გალანგალის დარგვა გსურთ, საჭიროა მსუბუქი ან ნაწილობრივ დაჩრდილული, ძალიან თბილი და დაცული ადგილი მაღალი ტენიანობით. ზაფხულის ბოლოს, ტემპერატურის მერყეობა დღე-ღამეს შორის შეიძლება პრობლემად იქცეს, რადგან ის არ უნდა იყოს 15°C-ზე მაგარი. ჩვენს განედებში, მხოლოდ გახურებული სათბური ან პოლიგვირაბია ფაქტობრივად შესაფერისი გალანგალის გასაშენებლად, ან ალტერნატიულად, ქოთანი მზიან ზამთრის ბაღში. გალანგალი იშვიათად არის ხელმისაწვდომი მთლიანად, გამხმარი რიზომით და სპეციალურ სანერგეებში, როგორც ქოთნის მცენარე.

თუ გსურთ გალანგალის გაშენება ქოთანში, ის უნდა შეიცავდეს მინიმუმ 10 ლიტრ ნიადაგის მოცულობას, რათა რიზომებს ჰქონდეს საკმარისი ადგილი განვითარებისთვის. გამოყენებული პლანტატორი ყოველთვის უნდა ჰქონდეს კარგი წყლის დრენაჟი და სიმაღლე 5 - 10 სმ იქონიეთ სადრენაჟო ფენა, რადგან ზედმეტი ტენიანობა ან თუნდაც წყალდიდობა იწვევს რიზომის გაფუჭებას. შეუძლია. ახლა შეავსეთ ნუტრიენტებით მდიდარი ნიადაგი, როგორიც ჩვენია Plantura ორგანული უნივერსალური ნიადაგი ქვაბში. ტორფის გარეშე და კომპოსტით მდიდარი სუბსტრატი უზრუნველყოფს ყველა მნიშვნელოვან საკვებ ნივთიერებას დაფესვიანების ფაზაში და იწარმოება გერმანიაში მდგრადი და კლიმატისთვის. რიზომი დარგეთ მიწაში დაახლოებით 5 სმ სიღრმეზე და კარგად მორწყეთ. ნიმუშები, რომლებიც უკვე ქოთანშია, არ უნდა განთავსდეს უფრო ღრმად, ვიდრე ადრე იყო ქოთანში. გალანგალის გახურებულ სათბურში გაშენებისას უნდა იყოს დაცული დარგვის მანძილი 30 - 40 სმ.

სათანადო მოვლა

მაშინაც კი, თუ რიზომი უნდა იყოს დაცული წყალგამყოფისაგან, გალანგალი მაინც რეგულარულად უნდა მორწყოთ. ზაფხულში თითქმის ყოველდღე გიწევთ მორწყვა, რადგან მცენარეს ბევრი წყალი სჭირდება. თუმცა, წყალი უნდა მივცეთ მხოლოდ მაშინ, როცა დედამიწის ზედაპირი ოდნავ გაშრება. ტენიანობა ასევე ყოველთვის მაღალი უნდა იყოს, მაგალითად, სპრეის ბოთლის დახმარებით. რეგულარული სასუქის გაუქმება შეუძლებელია გალანგალის საკვები ნივთიერებების მაღალი მოთხოვნილების გამო. საკვები ნივთიერებების კარგი მარაგი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ძირითადი ვეგეტაციის პერიოდში და ფოთლების ან რიზომების მოსავლის აღებისას. ქოთნის მცენარეს რეგულარულად უნდა იკვებებოდეს ისეთი ორგანული თხევადი სასუქი, როგორიც ჩვენია Plantura ორგანული შიდა და მწვანე მცენარეების სასუქი, განაყოფიერდეს. ამას ემატება სარწყავი წყალი დაახლოებით ყოველ ორ კვირაში ვეგეტაციის პერიოდში, რა უნიფორმა და უზრუნველყოფს საკვები ნივთიერებების ნაზ მიწოდებას და დეფიციტის სიმპტომებს, როგორიცაა ყვითელი ფოთლები ან ფოთლის კიდეების ყავისფერი აღკვეთა. ამავდროულად, თხევადი სასუქი თქვენთან მოდის მდგრადი შეფუთვით, რომელიც დამზადებულია 95% რეციკლირებული პლასტმასისგან.

გალანგალი გამძლეა?

გალანგალი არ არის გამძლე და განიცდის ცივ სტრესს 15 ° C-ზე დაბალ ტემპერატურაზე. ამიტომ ქოთნის მცენარეები უნდა გადაიტანოთ თბილ ზამთრის კვარტალებში სექტემბრის დასაწყისში. ბინაში ნათელ, მაგრამ დაცულ ადგილას ნაკაწრების გარეშე და მაღალი ტენიანობით, შესაძლებელია გალანგალის გამოზამთრება. ზამთარში წყლის საჭიროება ხშირად საგრძნობლად იკლებს, ამიტომ უნდა იზრუნოთ, რომ ნიადაგი არასოდეს იყოს ძალიან ტენიანი. ზამთრის თვეებში ასევე თავიდან უნდა იქნას აცილებული განაყოფიერება.

გამრავლება

თავად გალანგალის გასამრავლებლად საჭიროა მხოლოდ რიზომის ნაწილი თვალით. მიწისქვეშა გასროლის ღერძის ეს ნაწილი გაზაფხულზე 5 სმ სიღრმეზე დნება ფხვიერ, საკვები ნივთიერებებით მდიდარ სუბსტრატში. უფრო დიდი მცენარეები ასევე შეიძლება ადვილად დაიყოს რიზომების გაყოფით დეზინფექციური, ბასრი საჭრელებით ისე, რომ თითოეულს ფესვები დარჩეს. დაახლოებით სამიდან ოთხ კვირაში, პირველი ახალი ყლორტები ფოთლებით იჭიმება ზემოთ. გადანერგვა ყოველთვის აუცილებელია, როცა გალანგალის მცენარე კარგად დაფესვიანდება სარგავი. ასევე შესაძლებელია იმპორტირებული გალანგალის თესლის მოყვანა ეგზოტიკური მაღაზიებიდან. თესვის წინ თესლს უნდა მივცეთ წყალში ერთი დღით გაჟღენთვა, სანამ დაითესება დაახლოებით 0,5 სმ სიღრმეზე საკვები ნივთიერებებით ღარიბ ქოთნის ნიადაგში.

მოსავალი და შენახვა

თუ გალანგალს ზრდით, უნდა იყოთ მოთმინება, სანამ მოსავალს არ შეძლებთ. მათ ტროპიკულ და სუბტროპიკულ სამშობლოში საჭიროა რიზომის ნაწილების დარგვიდან მოსავლის აღებამდე. Galangal rhizomes დაახლოებით სამი თვის განმავლობაში, ამ შემთხვევაში მთელი მცენარე გაწმენდილი და არ კულტივირებული რამდენიმე წლის განმავლობაში ნება. მსოფლიოს ჩვენს ნაწილში მოსავლის საკმარისად დიდ რიზომებს გაცილებით მეტი დრო სჭირდება, ზოგჯერ რამდენიმე წელი. გალანგალი ჩამოყალიბდა, თუ გალანგალი მხოლოდ ტერასაზე ან აივანზე არ პოულობს ადგილს, როგორც დეკორატიულ ტროპიკულ მცენარეს. სამიზნე. მოსავლის აღებისას რიზომებს აშორებენ დედამიწიდან, ჭრიან ყლორტებს და ასუფთავებენ გალანგალის ფესვებს.

რიზომები სუფთად ინახება მაცივარში მოსავლის აღებიდან ორი-სამი კვირის განმავლობაში. შენახვის ვადის გახანგრძლივებისთვის, ეს ხელს უწყობს დაკრეფილი მიწისქვეშა ყლორტების გადახვევას საკვებ ფილმში ან ნესტიან ბამბის ქსოვილში, რადგან ეს კიდევ უფრო ამცირებს წყლის დაკარგვას. გალანგალის შენახვა შესაძლებელია რამდენიმე თვის განმავლობაში გაშრობით. თუმცა, სწრაფად გასაშრობად ის თხელ ნაჭრებად უნდა დავჭრათ. როდესაც გაშრება, ის ასევე შეიძლება გადამუშავდეს გალანგალის ფხვნილად.

რა არის გალანგალის ეფექტი?

ათასზე მეტი წლის წინ ჯანჯაფილის მცენარე ცნობილი იყო ძველ ჩინეთში თავისი სასარგებლო თვისებებით. გალანგალი არის აიურვედის მკურნალობის ნაწილი და გამოიყენება როგორც ბუნებრივ მედიცინაში, ასევე TCM-ში. გალანგალის დადებითი გავლენა არტერიულ წნევაზე, გულსა და სისხლის მიმოქცევაზე უკვე აღწერილია ჰილდეგარდ ფონ ბინგენის მიერ. მან რეკომენდაცია გაუწია გალანგალის ღვინოს ტკივილის დროს. გარდა ამისა, ჯანჯაფილის მცენარეს აქვს ანტისპაზმური, ანტიბაქტერიული, მასტიმულირებელი და საჭმლის მომნელებელი მოქმედება. თუმცა, ორსულებმა უნდა გამოიჩინონ სიფრთხილე: გადაჭარბებულმა მოხმარებამ შესაძლოა გამოიწვიოს მუცლის მოშლა ან ნაადრევი მშობიარობა. გალანგალი ასევე არ უნდა იქნას გამოყენებული კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულის დროს, რადგან ის ზრდის კუჭის მჟავას გამომუშავებას. გალანგალი მიიღება ფხვნილის, კაფსულების, გალანგალის ფესვის ჩაის, გლობულების ან გალანგალის ნაყენის სახით. გალანგალის გვერდითი მოვლენები ცნობილი არ არის პრეპარატის ნორმალური დოზირებისა და გამოყენებისას.

გალანგალის გამოყენება

გალანგალის ორი ტიპი სარგებლობს სხვადასხვა გამოყენებისთვის. მაგალითად, ტაილანდური ჯანჯაფილი ძირითადად გამოიყენება აზიურ სამზარეულოში, როგორც გალანგალის სანელებელი დაფქული ან წვრილად დაჭრილი სახით. მისი გემო მსგავსია ჯანჯაფილის გემოსთან, მაგრამ ოდნავ ცხარე. გალანგალი არის ტიპიური კოლას არომატის ნაწილი და შეიცავს ბევრ ლიქიორსა და შნაპს საჭმლის მონელების დასახმარებლად. ნამდვილი გალანგალი ასევე გამოიყენება როგორც სანელებელი გალანგალის ფხვნილის ან ახლად დაჭრილი რიზომის ნაწილების სახით.

ჯანჯაფილის გარდა, გალანგალი ასევე ასოცირდება კურკუმა (Curcuma longa) დაკავშირებული. ჩვენს პორტრეტში ნახავთ სასარგებლო რჩევებსა და ინფორმაციას კურკუმას დარგვის, მოვლისა და მოსავლის შესახებ.