Herkennen, behandelen en voorkomen

de essentie in het kort

• de Roetschorsziekte is een schimmelinfectie die esdoorns aantast. De ziekteverwekker wordt beschouwd als een zwakke schimmel, die leidt tot de langzame dood van de bomen. Een uitbraak van de ziekte wordt bevorderd door hete en droge zomermaanden.
• In Duitsland wordt voornamelijk de gewone esdoorn aangetast. Ook Noorse en veldesdoorns kunnen de typische bastnecrose, stamscheuren en slijmstromen vertonen.
• Er kan een risico zijn op verwarring met de niet-meldbare ziekte. Een bepaalde soortinfectie is mogelijk door mycologen. Als er een vermoeden bestaat, moeten de verantwoordelijke autoriteiten worden geïnformeerd.
• De sporen kunnen worden ingeademd en verschillende symptomen veroorzaken. Bosarbeiders en mensen in gebieden met besmette bomen lopen gevaar.

Wat is roetschorsziekte?

Roetschorsziekte wordt veroorzaakt door een schimmel

De roetschorsziekte (volgens de oude spelling ook: roetschorsziekte) is een boomziekte die wordt veroorzaakt door de sporen van een zwakke parasiet. De Latijnse naam van dit type paddenstoel is Cryptostroma corticale. Het nestelt zich in ziekelijk hout. Aangetaste hout lijkt verkoold, wat leidde tot de Duitse naam.

Ontwikkeling en verloop van de ziekte

De schimmelsporen worden beschouwd als de primaire bron van infectie. Ze hebben een groot verspreidingspotentieel en worden al afgezet in de bast van gezonde bomen, waar ze overleven tot het moment van infectie. Ze infecteren de boom door via wonden in het organisme binnen te dringen of door blootliggend hout af te breken.

De schimmel verspreidt zich massaal op ziek hout. Zijn mycelium groeit door het vezelige weefsel, waarna de boom deze aangetaste plekken afschermt van het gezonde hout. Als de schimmel daarin doordringt Cambium daarvoor worden zwartbruine sporenbedden gevormd.

Typisch verloop van de ziekte:

1. geïnfecteerde bomen krijgen een kale kroon
2. Waterscheuten ontstaan ​​in het onderste deel van de romp
3. Er vormen zich slijmerige plekken op de stam
4. De bast zwelt op als bellen en pelt na verloop van tijd in langwerpige stroken af
5. roetzwarte oppervlakken verschijnen
6. Miljoenen poriën vormen een stof

Als een esdoorn lijdt aan een roetschorsziekte, kan het stervensproces enkele jaren duren, afhankelijk van de gezondheid van de boom. Ernstig verzwakte bomen sterven binnen één groeiseizoen volledig af. Van buitenaf kan een infectie lange tijd onopgemerkt blijven, maar van binnen verspreidt de schimmel zich steeds meer en verzwakt het hout.

Wat is gunstig voor de ziekte?

Cryptostroma corticale is een warmteminnende schimmel die de voorkeur geniet in droge en warme klimaten. Het kan onder deze omstandigheden gedijen en sporenmassa's produceren die optimaal door de wind worden verspreid. Door de schaarste aan water verzwakken de bomen, waardoor de ziekteverwekker extra kansen krijgt om te groeien en zich te verspreiden.

• De hete zomers van de afgelopen jaren hebben de verspreiding van de ziekte bevorderd
• oudere bomen zijn goed ingegroeid en worden daardoor beter van water voorzien
• jonge bomen zijn vatbaarder door het minder ontwikkelde wortelstelsel

De schimmel profiteert sterk van de klimaatverandering, die de zomermaanden met weinig regen en hoge temperaturen met zich meebrengt. Onder laboratoriumomstandigheden vertoonde de soort een optimale groei wanneer de thermometer op 25 graden stond. Dit resultaat bevestigt het feit dat
Cryptostroma corticale heeft een warmteminnend karakter.

aangetaste bomen

De roetschorsziekte komt in Duitsland voor op esdoorns. Een besmetting van appelbomen is nog niet bekend. Het is niet duidelijk vastgesteld dat ook beuken worden aangetast. Er zijn in het verleden alleen verdachte gevallen geweest. In Berlijn kon worden vastgesteld dat de schimmel zich vooral op gewone esdoorn verspreidt en iets minder vaak Noorwegen en veldesdoorn aantast. Deze constatering geldt ook voor de andere verspreidingsgebieden van de paddenstoelensoort in Duitsland.

Kort overzicht:

• Schimmel tast ook linden en hickorynoten aan in Noord-Amerika
• Incidentele ziekten in berken werden bevestigd
• Sier-esdoorns in Duitsland zijn tot nu toe gespaard gebleven

Uitweiding

Sycamore esdoorn en zijn lagere weerstand

Hoe roetschorsziekte te herkennen?

De schors sterft volledig af en komt los van de stam

Een definitieve identificatie van de schimmel is alleen mogelijk als de sporen onder de microscoop worden geïdentificeerd. Er zijn een aantal andere schimmels die zwartachtige afzettingen op hout achterlaten. Als een boom wordt aangetast door roetschorsziekte, lijdt hij aan bladverwelking en overmatig bladverlies. De kroon vertoont geleidelijk tekenen van dood. Als besmet stamhout wordt gekapt, wordt groenachtige, bruine of blauwachtige verkleuring zichtbaar. Ze zijn een gevolg van de afschermingsreactie.

Duidelijke infectiepatronen:

• Slijmstroom: stroperig plantensap roodachtig tot zwartachtig gekleurd door schimmelsporen
• schors necrose: lokale afsterving van de bast, waaronder roetachtig sporenstof verzamelt
• Longitudinale scheuren: Stam scheurt open door verstoorde waterhuishouding, waardoor bast afbladdert

Evaluatiesleutel voor het verloop van de ziekte

Het Beierse Staatsbureau voor Landbouw (kortweg LFW) heeft een "kredietbeoordelingssleutel voor het beoordelen van esdoorns" ontwikkeld waarmee het stadium van de ziekte kan worden beoordeeld. Dit is onderverdeeld in vijf klassen en toont de typische symptomen die het eerst bij de kijker opkomen oog val.

Verwarringsgevaar

Het is voor het ongetrainde oog bijna onmogelijk om de roetschorsziekte te herkennen. Er zijn een aantal andere schimmels die soortgelijke ziekten veroorzaken. Een betrouwbare identificatie van de soort vereist microscopisch onderzoek van de schimmelsporen. Monsters kunnen voor onderzoek naar mycologen worden gestuurd.

Stegonsporium esdoorn schiet afsterven

De schimmel Stegonsporium pyriforme is verantwoordelijk voor deze ziekte. Hij profiteert ook van droge omstandigheden en ontwikkelt zwarte sporenbedden, zodat verwarring met roetschorsziekte niet ongewoon is. Deze schimmel infecteert verzwakte en eerder zieke bomen door wonden en gebroken takken. De besmette tak sterft dan af. Er zijn enkele aanwijzingen die een betere identificatie van ziekten mogelijk maken:

• komt voornamelijk voor op jonge planten
• scherpe overgang tussen levende en dode scheuten
• Sporenbedden herkenbaar aan zwarte en ronde plekken op de scheuten
• lokaal beperkte tekenen van overlijden

Platte hoekschijf

Achter deze soort zit de Diatrype stigma-schimmel. Hierdoor ontstaat een korstachtige coating met een zwarte kleur. De korsten zijn ongeveer een millimeter dik en ontwikkelen zich onder de schors. In de loop van de tijd wordt dit losser, waardoor de sporenbedden zichtbaar worden. Deze hebben een fijn gestippeld oppervlak en zien er soms littekenachtig of gebarsten uit met de leeftijd. De platte hoekschijf is een veel voorkomende schimmel die voorkomt op dood hout van berken, eiken, beuken en esdoorns.

Brand korstschimmel

Zwarte korstjes die eruit zien alsof ze verbrand zijn in het geval van de schimmel korstjes

Kretzschmaria deusta ontwikkelt korstvormige sporenbedden die overwegend zwart van kleur zijn en een uitpuilend tot bultachtig oppervlak hebben met een uitpuilende rand. De paddenstoel is erg hard en voelt als houtskool aan naarmate hij ouder wordt. Hierdoor ontstaan ​​houtskoolachtige vlekken, die vooral over het onderste deel van de stam tot aan de wortels verschijnen. Deze paddenstoel leeft voornamelijk van beuken en lindebomen. Af en toe koloniseert het esdoorns.

• veroorzaakt zogenaamde schimmelrot in wortels
• vaak geen schade zichtbaar van buitenaf
• Steenkoolachtige korstlagen zijn meestal pas herkenbaar nadat de stammen zijn afgebroken

Is er een meldingsplicht?

In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, is er in Duitsland geen meldingsplicht voor de roetschorsziekte. Dit zou het monitoren van de ziekte in Duitsland veel gemakkelijker maken, maar zou veel inspanning vergen. Als u vermoedt dat het een roetschorsziekte is, dient u dringend contact op te nemen met een van de volgende personen:

• Officiële informatiecentra voor gewasbescherming van de deelstaten (plantenbeschermingsdiensten)
• Groenbureau of lagere natuurbeschermingsautoriteit in uw regio
• lokaal boomverzorgingsbedrijf
• Staatsbosbeheer of het verantwoordelijke stads- of gemeentebestuur

Let op: neem geen sporenmonsters overhaast

Een vermoedelijke besmetting moet worden bevestigd door een bevoegde autoriteit in uw deelstaat, zelfs als de roetschorsziekte niet aangifteplichtig is. U kunt sporenmonsters van de paddenstoelen naar de juiste kantoren sturen, maar u dient contact op te nemen met het personeel voordat u de monsters verzendt. Zij zullen u vertellen hoe u verder moet. Het nemen van een monster is niet zonder risico, aangezien de sporen de menselijke luchtwegen binnendringen en gezondheidsrisico's opleveren.

Wees extra voorzichtig bij het kappen van bomen

De autoriteiten adviseren extra voorzichtigheid als aangetaste bomen gekapt moeten worden. Het is logisch om een ​​ruime barrière te hebben, zodat wandelaars niet worden blootgesteld aan het risico van sporenstof. Idealiter worden de bomen gekapt bij vochtig weer, omdat dan de stofontwikkeling relatief laag is. Bosarbeiders moeten zich uitrusten met beschermende kleding en ademhalingstoestellen dragen. Het gerooide hout dient onder dekzeilen te worden opgeslagen totdat het naar een afvalverbrandingsinstallatie wordt vervoerd.

Aanbevolen beschermingsmiddelen:

• Beschermend pak voor het hele lichaam
• Hoed en bril
• FFP2-klasse ademmasker

Informatie voor hobbytuinders

De ziekte treft voornamelijk platanen, die zelden in privétuinen groeien. Wie nog een statig exemplaar bezit, moet bij verdenking snel handelen. Tot nu toe is het niet mogelijk om de schimmelziekte te bestrijden. Er is geen informatie over een succesvolle behandeling met fungiciden. Zodra de sporenbedden zichtbaar worden, sterft de boom af. Het is daarom belangrijk om aangetaste bomen te onderzoeken op de ziekte, zelfs als ze het minste teken van ziekte vertonen.

Kappen door gespecialiseerde bedrijven is noodzakelijk

Experts waarschuwen voor het kappen van zieke bomen zonder toestemming. Dit werk moet worden gedaan door boomverzorgingsbedrijven. Het gekapte hout mag niet als brandhout worden gebruikt, omdat bij het hakselen grote hoeveelheden schimmelsporen in de lucht komen. Voor besmet hout is verwijdering via gevaarlijk afval voorzien.

Informatie over verwijderingskosten:

• Afvoeren is tijdrovend en kan duur zijn
• Inzamelpunten moeten verontreinigd hout goed kunnen verbranden
• Prijzen tot 400 euro per ton hout zijn mogelijk

Roetschorsziekte: mensen kunnen ziek worden

De schimmelsporen zijn slechts enkele micrometers groot en komen bij inademing in de longen. De eerste symptomen verschijnen na zes tot acht uur en kunnen lang aanhouden. In zeldzame gevallen heeft het lichaam enkele dagen tot weken nodig om te herstellen. Allergiesymptomen zoals droge hoest verdwijnen meestal zodra het gebied met sporenstof is achtergebleven. Als de schimmelsporen sterk geconcentreerd zijn en gedurende lange tijd worden ingeademd, kan dit leiden tot ontsteking van de longblaasjes. Dergelijke gevallen zijn tot op heden bekend uit Noord-Amerika.

Symptomen van herhaald en intensief contact:

• droge, irriterende hoest
• Koorts en koude rillingen
• Moeite met ademhalen in rust
• algemeen gevoel van ziekte met hoofdpijn en pijn in het lichaam

Kwetsbare mensen

Er kan een gezondheidsrisico bestaan ​​voor mensen die intensief contact hebben met de aangetaste boom of die zich in gebieden met zieke bomen bevinden. Dit omvat bosarbeiders of boomverzorgers die belast zijn met het kappen van zieke bomen. Symptomen treden pas op na langdurig contact.

Mensen met ademhalingsproblemen moeten de getroffen gebieden vermijden. Paddenstoelenplukkers en gezonde wandelaars hoeven zich geen zorgen te maken als ze in de buurt van zieke bomen komen. Omdat er nauwelijks informatie is over ziektegevallen, kan het risico alleen worden ingeschat.

Uitweiding

Eerste bekende ziektegeval in 1964

behandeling

Het is meestal niet nodig om de aandoening te behandelen, omdat de symptomen meestal vanzelf verdwijnen. Bij ernstige allergische reacties dient het alarmnummer te worden gebeld. Uitspraken over mogelijk contact met besmette bomen of verblijf in met sporen verontreinigde gebieden zijn noodzakelijke informatie voor de behandelend arts.

Voorkom roetschorsziekte

Jonge platanen hebben veel water nodig om te gedijen

Om bomen te beschermen tegen infectie met de zwakke parasiet, is optimale verzorging noodzakelijk. De voornamelijk aangetaste gewone esdoorns moeten op jonge leeftijd voldoende worden bewaterd, zodat de waterhuishouding niet tot stilstand komt en de bomen gezond groeien. In warme maanden is extra irrigatie nodig voor alle bedreigde houtige planten om het risico op droogtestress te minimaliseren.

Originele spread en spread

De Duitse Vereniging voor Mycologie is van mening dat de veroorzaker van deze ziekte oorspronkelijk uit Noord-Amerika kwam en in de jaren veertig werd overgedragen. In die tijd ontstond de ziekte in het VK. Voor zover bekend zijn in de rest van Europa esdoornsoorten pas na de hitte van 2003 door de schimmel aangetast.

Situatie in Duitsland

Tot nu toe zijn er onvoldoende gegevens om een ​​zinvol beeld te geven van de verspreiding van de schimmel. Dit komt doordat aangetaste bomen lange tijd onontdekt blijven en gevallen pas bekend worden als er specifiek naar wordt gezocht. Tot 2017 waren er slechts enkele gevallen. Na de hete zomer van 2018 waren er meer meldingen van de ziekte, die zich in het volgende jaar voortzette.

• Baden-Württemberg: eerste bewijs voor heel Duitsland in 2005 in de omgeving van Karlsruhe
• Hessen: Verspreiding van de schimmel sinds 2009
• Berlijn: eerste officiële infectie 2013
• Beieren: eerste bevestigde geval in 2018, waar wijdverbreide verspreiding wordt verondersteld

Veel Gestelde Vragen

Heeft de roetschorsziekte invloed op appelbomen?

Nee, er is waarschijnlijk een verwisseling. De fruitbomen worden vaak getroffen door schorsverbrandingen. Het belangrijkste onderscheidende kenmerk van deze schimmelziekte zijn bruine vlekken in de buitenste celdelingslaag, die onder de bast ligt. Deze bruining wordt scherp afgebakend van het gezonde weefsel. Appelbomen lijden aan deze infectieziekte vooral op de stam en sterke takken. In deze gebieden kunnen steeds vaker scheuren in de schors worden waargenomen, die niet goed genezen. Na verloop van tijd verschijnen uitgesproken zwarte vlekken.

Verder verloop van de ziekte:

• Spint- en kernhout kunnen worden aangetast als het wordt blootgesteld aan verwondingen
• Cambium sterft over een groot gebied af zodat spinthout vrijkomt
• uitgebreide infectie kan leiden tot de dood van de boom

Wanneer verspreiden de sporen zich vaker?

De sporen van Cryptostroma corticale bevinden zich in een laag van enkele millimeters dik onder de Boomschors ontwikkelde. Deze laag lijkt poederachtig. Zodra de dode bast loslaat, komen de sporenbedden vrij. Dan zorgen wind en neerslag ervoor dat de sporen worden weggeblazen of weggespoeld. Zelfs de geringste aanraking van de aangetaste rompgebieden kan een stofwerveling veroorzaken.

Is gezond esdoornhout geschikt als brandhout?

Experts vermoeden dat de ziekteverwekker die de roetschorsziekte veroorzaakt een endofyt is. Dergelijke organismen leven in de vegetatie van de plant, die onder optimale groeiomstandigheden niet ziek wordt. Pas als de omstandigheden veranderen ten gunste van de ontwikkeling van sporen, breekt de ziekte uit. Dergelijke theorieën zijn gebaseerd op waarnemingen: in gezond hout dat zonder symptomen was opgeslagen, kon later een infectie met de roetschorsziekte worden vastgesteld. Dit geeft aanleiding tot bezorgdheid dat zogenaamd gezonde stamdelen als brandhout zouden moeten worden gebruikt.

Waarom worden platanen vaker aangevallen dan Noorse en veldesdoorns?

Een aanname ligt in de vraag naar de watervoorziening. De gewone esdoorn houdt van een koel en vochtig bergklimaat. De soort tolereert geen langdurig watertekort, waardoor de symptomen van zwakte sneller optreden dan bij de verwante soorten. De veldesdoorn houdt ook van vochtige bodems. Deze gaat echter goed om met wisselende droge omstandigheden. De Noorse esdoorn gedijt in continentale klimaten en is iets beter aangepast aan meer extreme schommelingen.