inhoudsopgave
- Echte wespen (Vespinae)
- Wespen met korte kop (paravespula)
- Langkopwespen (Dolichovespula)
- Veldwespen (Polistinae)
- Gewone schoorsteenwesp (Odynerus spinipes)
- Veel Gestelde Vragen
Wespen hebben geen goede reputatie, omdat ze voor veel mensen als extreem vervelend en gevaarlijk worden beschouwd. De meeste inheemse wespensoorten zijn vreedzaam en lopen geenszins achter op menselijk voedsel.
In een notendop
- Wespen zijn hymenoptera
- 12 verschillende soorten binnen de echte wespen in Duitsland
- ook andere groepen, zoals veldwespen en schoorsteenwespen
- Voorkomen: in alle regio's, voornamelijk in open gebieden en dicht bij menselijke nederzettingen
- slechts twee soorten worden hinderlijk voor de mens, de gewone en de Duitse wesp
Echte wespen (Vespinae)
De echte wespen behoren tot de familie van de sociale wespen (Vespidae). Dit zijn koloniserende hymenoptera. Elf verschillende soorten echte wespen zijn inheems in Duitsland en we stellen ze hier aan u voor.
Horzel (Vespa crabro)
De hoornaar is de grootste van de wespensoorten afkomstig uit Duitsland. De koningin bereikt een statige lengte tot 35 millimeter, de werksters zijn minimaal twee centimeter lang. Horzels zijn gemakkelijk te herkennen aan hun karakteristieke kleur:
- Borstsegment getekend in rood en zwart
- Buik geel en zwart
- Hoofdschild: effen geel zonder zwarte aftekeningen
de Hornet Koningin zet het nest alleen in het voorjaar. Hierin legt ze de bevruchte eitjes waaruit de werksters tevoorschijn komen. In de herfst komen jonge koninginnen en mannetjes, zogenaamde darren, uit en zwermen uiteindelijk uit en paren. Bij de eerste nachtvorst sterft de hele wespenkolonie, inclusief de oude koningin, alleen de gedekte jonge koninginnen overwinteren. Horzels voeden zich met gevangen insecten, boomsappen en meevallers.
Opmerking: Horzels zijn een beschermde diersoort in Duitsland en mogen niet worden gevangen of gedood. In tegenstelling tot alle vooroordelen zijn horzels niet gevaarlijk: ze zijn vredig en niet giftiger dan wespen of bijen.
Wespen met korte kop (paravespula)
De kortkopwespen behoren ook tot de echte wespen, maar dit geslacht kenmerkt zich door een bijzondere fysiek kenmerk van: er is geen tussen de onderrand van het oog en de basis van de bovenkaak Ruimte. De volgende drie soorten wespen zijn vrij algemeen in Duitsland.
Duitse wesp (Vespula germanica)
De Duitse wesp is, samen met de vergelijkbare gewone wesp, een van de meest voorkomende wespensoorten in Duitsland. Typische uiterlijke kenmerken waaraan Vespula germanica kan worden geïdentificeerd zijn:
- Koningin: tot 20 millimeter groot
- Werknemer: 13 tot 16 millimeter lang
- Drone: 13 tot 17 millimeter groot
- wesp-typische zwart-gele kleur
- Onderscheidende kenmerken: één tot drie zwarte punten op het hoofdschild
Ook de Duitse wesp bouwt zijn nest ondergronds, bij voorkeur in mollen- en muizentunnels. Soms zijn ze echter ook te vinden in de dakspanten van gebouwen, omdat deze wespensoort - zoals zoveel soorten - rot hout nodig heeft om nesten te bouwen.
De Duitse en de gewone wesp lijken erg op elkaar, maar je kunt het aan elkaars kleur zien Onderscheid nesten van elkaar: Duitse wespen hebben de neiging om grijsachtige nesten te bouwen, gewone wespen lichtere, beige. Een wespenstaat van dit type omvat gewoonlijk ongeveer 3.000 tot 4.000 individuele dieren.
Gewone wesp (Vespula vulgaris)
De gewone wesp is een van de meest voorkomende wespensoorten in Centraal-Europa. Je herkent ze aan deze kenmerken:
- Lengte: tussen 11 en 19 millimeter
- Het achterlijf heeft een kenmerkend zwart-geel patroon
- geel hoofdschild met zwarte, ankervormige tekening
- optreden tussen april en oktober
- Voorkomen: wijdverbreid en meestal algemeen in grote delen van Europa, bevolkte open landschappen, vaak te vinden in woongebieden
De overwinterende jonge koningin begint in het voorjaar nesten te bouwen en eieren te leggen. Hun fijn gekauwde hout, vermengd met speeksel, wordt gebruikt als bouwmateriaal. Nadat de eerste werksters uitkomen, verlaat de koningin het nest niet meer, maar legt alleen eieren. De resulterende insectenstaat is strikt georganiseerd volgens de arbeidsverdeling en de arbeiders zijn ofwel:
- met de nestbouw
- cel reiniging
- larven voeden
- de verdediging van het nest
- het leveren van de koningin
- of het najagen van voedsel
in loondienst. De grootte van het nest neemt snel toe en groeit tot 3.000 tot 4.000 individuen of zelfs meer.
Opmerking: De slechte reputatie van de wespen is te wijten aan de aard van de dieren in de zomer bij een kopje koffie op het terras of een barbecue-avond. Dit geldt echter alleen voor de twee soorten Duitse wesp en gewone wesp, omdat alle andere wespensoorten niet geïnteresseerd zijn in menselijke voeding.
Rode wesp (Vespula rufa)
De rode wesp is nauw verwant aan de gewone en Duitse wesp, maar mijdt mensen en eet geen mensenvoedsel. De soort wordt als vreedzaam beschouwd.
- Koningin: 16 tot 20 millimeter lang
- Werknemer: 10 tot 14 millimeter lang
- Drone: 13 tot 16 millimeter groot
- Kleur: wesp-typisch zwart-geel, maar twee voorste rode buiksegmenten
- Dieet: schermbloemige nectar en bladluishoningdauw
- Larven worden gevoed met vliegen- en muggenlarven
- ondergrondse nesten, vooral in holen van muizen en mollen
- kleine kolonies met 150 tot 350 individuen
Rode wespen zijn meestal vredig, zelfs in de buurt van het nest.
Langkopwespen (Dolichovespula)
Van de hier gepresenteerde kortkopwespen onderscheiden de langkopwespen zich door de vrije ruimte tussen de onderrand van het oog en de basis van de bovenkaak. De verschillende wespensoorten komen veel voor in Centraal-Europa en worden vaak vrij vaak aangetroffen. Ze koloniseren zowel open biotopen als menselijke nederzettingen.
Valse koekoekswesp (Dolichovespula adulterina)
Dit type is een zogenaamde sociale parasiet. Valse koekoekswespen bouwen niet hun eigen nest, maar leggen hun eieren in de nesten van de Saksische wesp. Hun voorkomen strekt zich dus uit tot dezelfde regio's als die van de gastheersoort. Er zal geen eigen staat worden gevormd.
- Lengte vrouwtjes: 14 tot 17 millimeter
- Lengte drones: 12 tot 15 millimeter
- Kleuring is typisch voor wesp, maar zeer variabel
- Vliegtijd tussen half juni tot eind augustus
De valse koekoekswesp steekt wel eens mensen, maar doet nauwelijks pijn.
Middelgrote wesp / kleine hoornaar (Dolichovespula media)
Deze relatief rustige soort komt slechts af en toe agressief voor in het nestgebied.
- Koningin: 18 tot 22 millimeter lang
- Werknemer: 15 tot 19 millimeter lang
- Drone: 15 tot 19 millimeter groot
- Kleur: zeer variabel, werksters en darren meestal zwart met alleen smalle gele markeringen, koninginnen kunnen gemakkelijk worden aangezien voor een horzel
- Voorkomen: voornamelijk in Noord-Europa
- Manier van leven: bouwt papieren nesten voornamelijk van populierenhout, meestal in struiken of hagen op een hoogte tussen de één en vier meter, kolonie sterft vaak in de late zomer / vroege herfst
Noorse wesp (Dolichovespula norwegica)
De Noorse wesp lijkt erg op de meer algemene rode wesp.
- Koningin: 15 tot 19 millimeter lang
- Werknemer: 12 tot 15 millimeter lang
- Drone: 14 tot 16 millimeter groot
- Kleur: wesp-typisch zwart-geel, de twee voorste buiksegmenten zijn roodachtig
- Voorkomen: voornamelijk in bergachtige, beboste gebieden
- Manier van leven: bouwt nesten dicht bij de grond in struiken en stapels hout, vermijdt de nabijheid van mensen
Zoals typisch voor wespen, voedt de soort zich voornamelijk met honingdauw en de nectar van schermbloemen, alleen de larven hebben dierlijke eiwitten nodig in de vorm van prooiinsecten. Hiervoor worden voornamelijk muggen en verschillende soorten vliegen gevangen.
Saksische wesp (Dolichovespula saxonica)
De veel voorkomende Saksische wesp is slechts 11 tot 18 millimeter lang en vormt relatief kleine kolonies met maximaal 300 individuen. De nesten worden vaak in gebouwen gemaakt - bijvoorbeeld in schuren en tuinhuisjes - en worden bij voorkeur vrij hangend in de dakbalken aangetroffen. Om een nest te bouwen, raspen de arbeiders rot hout met hun monddelen en vermengen het met speekselklierafscheidingen om een pulp te vormen. Het grijsachtige papieren nest bereikt een diameter van maximaal 25 millimeter.
Deze wespensoort voedt zich voornamelijk met bloemennectar, maar jaagt op andere insecten om zijn larven te voeden. De soort is zelfs in het nestgebied vredig, wordt geen overlast en eet geen voedsel. Hun uiterlijk is typerend voor wespen met de smalle "wespentaille" en de zwart-gele aftekeningen, maar zeer variabel tussen individuen. Dit geldt vooral voor de gele buiktekening.
Boswesp (Dolichovespula sylvestris)
- Koningin: 15 tot 19 millimeter lang
- Werknemer: 13 tot 15 millimeter lang
- Drone: 14 tot 16 millimeter groot
- Kleur: wesp-typisch zwart-geel
- Onderscheidende kenmerken: van andere langhoofdige wespen die uiterlijk niet te onderscheiden zijn
- Voorkomen: wijdverbreid in Europa, voornamelijk open bossen, maar ook open gebieden en menselijke nederzettingen
- Manier van leven: Vrij hangende nesten op beschermde plaatsen, bij voorkeur in holen, struiken, gebouwen, tot 800 individuele dieren
Boskoekoekswesp (Dolichovespula omissa)
Deze soort is een zogenaamde sociale parasiet die geen eigen nesten bouwt en geen hiërarchisch gestructureerd volk ontwikkelt. Voor zijn overleving is de boskoekoekswesp afhankelijk van het voorkomen van de boswesp, in wiens nesten hij zijn eieren legt. Boskoekoekswespen kunnen niet worden onderscheiden van andere langkopwespen door hun uiterlijke kenmerken, tijdens de zomermaanden worden ze echter vaak in grotere groepen aangetroffen Schermbloemige planten.
Veldwespen (Polistinae)
Afhankelijk van de auteur worden de verschillende soorten veldwespen soms tot de echte wespen gerekend, soms niet. Meestal worden ze echter gerekend tot de zogenaamde papierwespen, die hun nesten op een papierachtige manier bouwen van gekauwde en gekauwde houtvezels. Het afgewerkte papieren nest bestaat uit open, blootgestelde honingraten zonder beschermkap en is met een handvat aan de grond bevestigd.
In Duitsland zijn er voornamelijk deze zeer vergelijkbare soorten wespen:
- Bergveldwesp (Polistes biglumis)
- Bergveldwesp Koekoekswesp (Polistes atrimandibularis)
- Gallische veldwesp / huisveldwesp (Polistes dominula)
- Heideveldwesp (Polistes nimpha)
- Kleine veldwesp (Polistes bischoffi)
De Gallische veldwesp, ook wel huisveldwesp genoemd, nestelt zich vaak in de buurt van mensen en bouwt hun nest bijvoorbeeld onder dakpannen of in schuren.
Je kunt de veldwespensoort onderscheiden van andere wespensoorten door deze kenmerken:
- zeer dunne "wespentaille"
- slanke buik
- deze is ook duidelijk versmald naar voren toe
De veldwesp in een drukke bloemenbezoeker. Het wordt geen overlast voor mensen en is meestal vredig, het valt alleen aan in de directe omgeving van het nest of bij een directe verstoring en kan dan pijnlijk steken. In het voorjaar vonden meestal meerdere koninginnen bij elkaar een kleine kolonie, waarbij een hiërarchie werd opgebouwd met bovenaan een "vrouwelijke baas".
Gewone schoorsteenwesp (Odynerus spinipes)
In tegenstelling tot de andere wespensoorten die hier worden gepresenteerd, vormt de schoorsteenwesp geen toestanden. In plaats daarvan is het een solitaire variëteit die zich vaak in groepen nestelt in kleinere kolonies. Deze groepen komen vooral veel voor in steile leemmuren, in leemmuren op gebouwen, in droge stenen muren en in speciale nesthulpmiddelen in tuinen.
Kenmerkend zijn de schoorsteenvormige broedkokers die de soort ook zijn naam geven: de vrouwtjes van de schoorsteenwesp graven diagonaal in het substraat. De resulterende uitgraving wordt bevochtigd met vloeistof en in een ring rond het ingangsgat gelijmd, waardoor de typische nestingangen ontstaan.
Aan het einde van de gang worden enkele kistkamers gecreëerd, die elk zijn bedekt met een ei en gevuld met maximaal 20 snuitkeverlarven voor hun eigen nageslacht.
Schoorsteenwespen komen voor tussen mei en juli. Ze zijn te herkennen aan de volgende kenmerken:
- Lengte: tussen de tien en 13 millimeter
- bijna helemaal zwart gekleurd
- Buik slechts smal gekruld in het geel
- Antennes, knotsvormig, verdikt
Tip: Met een reeks verticale, aan de zon blootgestelde kleioppervlakken, kan de schoorsteenwesp gemakkelijk worden waargenomen in tuinen en zelfs op het balkon.
Veel Gestelde Vragen
De insecten die bekend staan als "zwarte horzels" zijn eigenlijk houten bijen (Xylocopa violacea). Met een lengte tot 24 millimeter behoren deze hymenoptera tot de grootste Europese bijen. De soort is wijdverbreid in Zuid-Europa en tot dusverre beperkt tot hittebegunstigde regio's in Midden-Europa. Het verspreidt zich echter steeds meer naar het noorden tijdens de opwarming van de aarde. Als u de houten bijennestmogelijkheden in de tuin wilt bieden, kunt u dit doen met verticaal bevestigde, in de zon beschenen doodhoutstammen.
Noch galwespen, noch sluipwespen behoren tot de echte wespen. Galwespen zijn legims en worden meestal niet groter dan vier tot vijf millimeter. Een veel voorkomende soort is de eikengalwesp (Cynips quercusfolii), die haar eitjes in eikenbladeren legt. Ichneumonids behoren ook tot de Legimms, maar leggen hun eieren parasitair in de larven van hun gastheerinsecten. Ze worden vaak gebruikt bij biologische ongediertebestrijding.
Graafwespen hebben alleen de naam gemeen met echte wespen. Deze groep hymenoptera behoort tot de stekende stemmen en is nauw verwant aan de bijen. Een veel voorkomende soort in Duitsland is de gewone zandwesp (Ammophila sabulosa), die zijn broedkokers verticaal in zandgrond graaft en de ingang camoufleert met een steen. Volwassen zandwespen voeden zich met nectar en voeren uitgebreide broedzorg uit: ze voeden hun larven regelmatig met vlinderlarven.
