Hoe herken je de herfstkrokus? Is hij ook geschikt voor in de tuin en waar moet je op letten bij deze mooie plant? Alles over de Herbstzeitlose vind je hier.
Als in de vroege herfst de eerste bladeren vallen, wordt de herfstkrokus (Colchicum herfst) weer kleur in het landschap. De lichtpaarse bloemen zijn dan zowel in open weiden als in lichte bossen te zien en brengen een vleugje lente in het landschap dat zich voorbereidt op de winter. Maar ook als sierplant in de eigen tuin is de herfstkrokus te bewonderen. Hier is echter voorzichtigheid geboden: De herfstkrokus is zeer giftig en in 2010 werd hij zelfs verkozen tot "Giftige Plant van het Jaar". Meer interessante feiten en tips over het omgaan met de tijdloze plant vindt u hier bij ons.
inhoud
- Herfstkrokus: oorsprong en kenmerken
- Zijn herfstkrokussen giftig?
- Herfstkrokus en krokus: wat is het verschil?
- Herfstkrokus planten en verzorgen
- Gebruik van herfstkrokus
- Herfstcroissants in het hooi: waarom vormen ze een bedreiging voor paarden
Herfstkrokus: oorsprong en kenmerken
De herfstkrokus behoort tot de tijdloze familie (Colchicaceae) en is waarschijnlijk de bekendste soort in ons land. De plant komt voor in grote delen van Zuid- en Midden-Europa. Terwijl de bladeren en zaden van de herfstkrokus alleen in het voorjaar te zien zijn, verschijnen de bloemen in de late zomer of herfst. De onbedekte bloemen met zes bloembladen worden in het Engels ook wel "Naked Ladies" genoemd. Per plant worden maximaal vijf bloemen gevormd, die aan het oppervlak in een hechte groep bij elkaar staan. De bloeiperiode is van augustus tot oktober. De hoogte van de herfstkrokus is 15 tot 20 cm.
Na de winter vormt de plant zijn tot 30 cm hoge bladeren. Deze zijn breed en langwerpig, vrij dikwandig en aan de punt licht naar binnen gebogen. Er moet speciale aandacht worden besteed aan de Wilde knoflook-Zoek in het voorjaar, want hier zijn grote overeenkomsten. De bladeren van daslook zijn echter veel dunner, vaak een beetje slap en ruiken sterk naar knoflook.
In de trechter van bladeren vormen zich in het voorjaar eivormige capsulevruchten, waarin de zaden van de herfstkrokus in de zomer rijpen. In de nazomer breken de vruchten dan open en laten kleine, zwartbruine zaden vrij die door mieren of door de wind worden verspreid.
Trouwens: Net als uienplanten is de herfstkrokus een geofyt, dus hij overleeft ondergronds in een opslagorgaan. In tegenstelling tot bijvoorbeeld tulpen, schaakbloemen, keizerskronen en sieruien is het volhardingsorgaan echter de Botanisch gezien gaat het bij herfstkrokus niet om een ui, maar om een knol, die wordt gevormd door een verdikking van de scheut zullen.
Zijn herfstkrokussen giftig?
Alle componenten van de herfstkrokus zijn zeer giftig. In het ergste geval kan het eten van de bladeren, bollen, bloemen of zaden leiden tot de dood. Directe vergiftiging is niet te verwachten door louter aanraking, maar draag voor de zekerheid toch handschoenen en vermijd contact met de mond. Herfstkrokus vormt een bijzonder gevaar voor kinderen wanneer ze met de delen van de plant spelen. Typische symptomen van vergiftiging zijn misselijkheid, braken, falen van de bloedsomloop of verlamming van de luchtwegen. Het gehalte aan het toxine colchicine neemt toe naarmate de zaden rijpen en is het hoogst in de zaden zelf. Slechts een paar gram kan een volwassene doden.
Opmerking Vecht tegen de herfstkrokus: Ook al zijn herfstgewassen giftig voor ons, bijen en andere bestuivers vliegen er graag naar toe en zijn daarom ideale energiebronnen in het naseizoen. Als je echter bang bent voor je kinderen of dieren en daarom de giftige planten uit de tuin wilt verdrijven, is het een goed idee om de bladeren in mei volledig te oogsten. Zonder deze energieleveranciers sterft de knol af en kan zich het komende jaar niet meer vormen. Draag altijd handschoenen tijdens deze procedure.
Herfstkrokus en krokus: wat is het verschil?
Herfstkrokussen en krokussen lijken erg op elkaar en met name bij herfstkrokussen is er kans op verwarring. Het onderscheid is helaas niet zo eenvoudig en vereist een goed oog. Op basis van deze verschillen zijn de planten te onderscheiden:
| karakteristiek | Herfstkrokus | krokus |
|---|---|---|
| Heyday | Bloeit alleen in de herfst | Bijna alle soorten bloeien in het voorjaar, ook de enige inheemse krokus (Krokus vernus) |
| Aantal meeldraden | 6 | 3 |
| Uiterlijk van gebladerte en bloemen | Bloemen zonder blad, hun bladeren ontwikkelen zich pas na de bloei | Bloesem en gebladerte zijn tegelijkertijd te zien |
| Stylus | Korter, steekt niet uit boven de bloembladen | Aanzienlijk langer, kan buiten de bloembladen uitsteken |
| Vorm van de bloembladen | Taps toelopend tot een punt | Meestal afgerond aan de bovenkant |
| Grootte van de ondergrondse knollen | 2,5-5 cm in diameter, 7 cm lang | 1,5 - 2,5 cm in diameter en net zo lang |
Herfstkrokus planten en verzorgen
Wil je in het late jaar toch bloemen in je tuin bewonderen, dan kun je ook herfstkrokus in je tuin planten. Hiervoor zijn er naast de wilde vorm ook witte en roze gecultiveerde vormen, zoals de dubbelhybride variant ‘Waterlelie, ook wel de waterlelie herfsttijdloos genoemd.
De herfstkrokus kan tussen juli en augustus in de volle grond worden geplant en houdt van zonnige, windbeschermde en vochtige standplaatsen. Herfstcroissants groeien graag tussen de grassen in hun natuurlijke omgeving, wat hun lange, buisvormige bloemstengel verklaart. Herfstcroissants voelen zich zowel op zonnige open plekken als op schaduwrijke bosranden zeer comfortabel. De grond moet vers tot vochtig zijn en rijk aan voedingsstoffen, zandige leembodems zijn ideaal. Colchicum herfst houdt van kalk en groeit zeer goed op alkalische bodems. Om ze goed te laten werken, mogen er niet meer dan 5 - 9 planten per vierkante meter worden gezet, wat resulteert in een plantafstand van ongeveer 30 - 40 cm. Zet de knollen minimaal 10 cm diep in de grond, anders krijgen ze snel last van droogte. Herfstcroissants vermenigvuldigen zich ook via dochterknollen, die een heel plantentapijt kunnen vormen op een zelden gemaaid weiland of in een perk.
Tip: Naast de soorten die voor ons inheems zijn, zijn er nog veel meer over de hele wereld. U kunt ook onze tuinen in Colchicum bornmuelleri of Colchicum speciosum die wat steviger staan, maar lager blijven. C. bornmuelleri maakt grotere, vollere bloemen dan C. herfstachtigen. C. speciosum bloemen wit tot donkerpaars en ook erg groot.
Gebruik van herfstkrokus
Hoewel colchicine zeer giftig is, wordt het gebruikt bij de vervaardiging van medicijnen. Het wordt voornamelijk gewonnen uit de zaden van de herfstkrokus en wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de behandeling van jicht. Colchicine wordt ook gebruikt in de plantenveredeling. De stof onderbreekt een belangrijke stap in de celdeling en kan daarom worden gebruikt om de set chromosomen van een plant te repliceren.
Herfstcroissants in het hooi: waarom vormen ze een bedreiging voor paarden
Herfstcroissants zijn net zo giftig voor dieren als voor mensen. Met name de bladeren kunnen daardoor voor problemen in het hooi zorgen, omdat het gif ook in droge toestand nog werkzaam is. Als de plantcomponenten met het voer worden ingenomen, kunnen paarden een aantal vergiftigingsverschijnselen krijgen, zoals koliek, krampen, zweten en stoornissen in de bloedsomloop.
Als je liever op veilig speelt bij de volgende oogst van daslook in het bos, vind je meer gedetailleerde informatie in ons speciale artikel Onderscheidende kenmerken van daslook en herfstkrokus.
