Teelt, oogst & gebruik van prei

Prei is gezond, populair en gedijt goed in je eigen tuin: we laten alles zien over de herkomst en herkomst en geven tips over kweken, oogsten en bewaren.

Prei (Allium porrum) wordt al sinds de oudheid gewaardeerd als groente. Egyptische muurschilderingen laten zien dat het toen al erg populair was. De prei uit Egypte is via de Romeinen naar Europa gekomen. Er wordt aangenomen dat de prei afkomstig is van de wilde zomerprei, die ook in Egypte en andere mediterrane landen voorkomt. Niet alleen uit de Latijnse naam kan worden afgeleid dat het verwant is aan de ui: geur en smaak zijn duidelijke indicatoren! Terwijl oudere en traditionele variëteiten nog aan de basis van de stengel zitten (boven de wortels) een licht uivormige verdikking ontwikkelen, deze komt bij moderne cultivars niet meer voor.
Veel soorten prei zijn winterhard. Eind april kunnen ze ook in het volgende jaar worden geoogst. Daarna is het meestal te laat omdat de prei al begint te bloeien. Op de lange bloemstengel vormt zich dan een rondovaal bloemscherm met veel kleine wit tot roze bloemetjes.

Synoniemen: prei, rode ui, vleesprei, tuinprei, brede prei, tuinprei

Prei op de juiste manier telen

Prei is een van de sterke eters. Het geeft de voorkeur aan losse en licht zanderige bodems. De grond moet rijk zijn aan voedingsstoffen en idealiter diep worden losgemaakt voor het planten. Zonnige en gedeeltelijk beschaduwde locaties zijn ideaal voor de teelt. Gewone tuingrond moet worden aangevuld met veel compost (tot 10 liter per vierkante meter). Dit verbetert niet alleen de toevoer van voedingsstoffen, maar ook het vermogen van de bodem om water op te slaan. Naast voedingsstoffen heeft prei altijd voldoende vocht nodig.

Afhankelijk van de bedplanning kunt u prei de voorkeur geven of direct op het veld zaaien. Als je prei als voorteelt wilt planten, moet je de zaden vijf tot zes weken op de vensterbank zetten. Vanaf half april kunnen de jonge plantjes dan op een afstand van ongeveer 15 cm in het bed geplant worden. Overweeg om de zaden van de vroege rassen vanaf maart buiten te zaaien. Latere rassen die u in de herfst of winter wilt oogsten, kunt u tussen mei en juni zaaien. Met een grootte van 15cm worden de zaailingen uitgeprikt en vervolgens verplant op een afstand van 15cm. De plantdiepte moet ongeveer 10-12cm zijn, omdat je het witte deel van de preischacht wilt vergroten.

Sommige preiliefhebbers die graag experimenteren, gebruiken de zogenaamde gatenplantmethode. Hier mogen de jonge planten langer groeien voordat ze worden verplant. Vervolgens wordt een 20-25 cm diepe sluis in de losgemaakte grond geprikt. De zaailing wordt vervolgens voorzichtig in het gat neergelaten, zodat de bovenste toppen van de bladeren net uit de aarde steken.
Tijdens de groeifase moet het drie tot vier keer worden bevrucht met tussenpozen van twee weken. Een complete meststof is hier ideaal. Regelmatige ophoping van aarde rond de plant zorgt voor een lange, witte stengel. Het witte deel van de prei heeft een zeer milde smaak en een bijzonder delicate textuur.
Gedetailleerde stapsgewijze instructies voor de Teelt van prei U vindt hier.

Prei is er in talloze varianten

De prei die we kennen is meestal onderverdeeld in zomerprei en herfst/winterprei. Niet alleen de oogsttijd is hierbij doorslaggevend: de meeste zomerrassen zijn niet voldoende vorstbestendig om temperaturen onder het vriespunt te weerstaan.
Een uitgebreid overzicht van rassen vind je hier: Prei: het juiste ras kiezen om te telen.

Zomer prei

• Beieren: zeer vroege en snelgroeiende zomerprei met lange schachten met een hoog aandeel wit; moet naar voren worden gereden en is geschikt als voorgaande teelt.
• Vroeger een reus: het ras, ook wel de major genoemd, is snelgroeiend, hoogproductief en heeft een bijzonder lange en dikke stengel. Een zeer hoogproductief ras dat duidelijk een teeltadvies verdient. Kan naar voren worden gereden en dus als een vorig gewas worden geplant.
• olifant: snelgroeiend ras met dikke, korte tot middellange stelen; niet winterhard en daardoor oogstbaar tot november.
• Megaton (F1): zeer snelgroeiend en langstelig ras met een hoge opbrengst.

Herfst prei

• Blauwgroene herfst: deze preisoort wordt ook vaak Pandora of Ideal genoemd en verkocht. Klassieke herfstprei met lange (tot 30cm) witte schachten; zeer goede opbrengst.
• D'Elbeuf: bewezen en snelgroeiend herfstpreiras dat traditioneel in Frankrijk wordt geteeld. De stelen zijn relatief dik, maar korter dan die van langstammige soorten zoals Blue-Green Autumn. Zeer goed aroma en betrouwbare opbrengst; blauwgroen blad.
• furore: Frans ras dat traditioneel wordt geteeld als herfstprei. Indien correct geplant, is de middellange schacht zuiver wit en bijzonder delicaat.
• Hannibal: klassiek en snelgroeiend herfstras; middellange en zeer dikke schachten met een lichte bolvorm aan de basis (boven het wortelstelsel).
• Porbella: Franse variëteit geoogst in de herfst; Porballa is vorstbestendig, heeft lange, witte schachten; de bladeren hebben een blauwachtige zweem.
• tenor: Nog een herfstras uit Frankrijk met goede stengeleigenschappen en een lichte vorming van twee bellen op de basis; hoogproductief en aromatisch; vorstbestendig.

Winterprei

• Blauwgroene winter: dit ras staat ook wel bekend als Eskimo of Farinto en produceert lange en dikke schachten; bijzonder winterhard en kan van oktober tot maart in mildere gebieden worden geoogst; zeer goede geur.
• Bleu Solaise: traditioneel en oud winterras uit Frankrijk, dat bijzonder robuust en vorstbestendig is. De schacht is middellang, dik en heeft een lichte uivorm op de basis; het blad heeft een duidelijke blauwachtige zweem.
• D'hiver de Saint Victor: herfst- en wintervariëteit in Duitsland ook wel Siegfried genoemd; de schachten zijn vrij dik, zo niet bijzonder lang; zeer goede geur.
• bos: bijzonder winterharde preiselectie met stevige, lange en dikke stelen; goed aroma en delicate textuur. Is geschikt voor late transplantatie, daar deze vanwege de winterhardheid tot april kan worden geoogst. Als je het volgende jaar oogst, zou je alle planten moeten hebben geoogst voor de bloei in mei.

Voor alle preiliefhebbers zou het net zo interessant moeten zijn dat de in Duitsland zo populaire zilveruitjes oorspronkelijk werden gewonnen uit een wilde preisoort (Allium ampeloprasum). In het Duits worden deze lente-uitjes pareluien genoemd. De zilveruitjes worden nu gemaakt van speciale groenteuien (Allium cepa). In de commerciële teelt speelt de parelui geen rol meer. De olifant knoflook Elephant Garlic) deelt hetzelfde lot. Olifantsknoflook is een soort prei die nauw verwant is aan prei en grote bollen vormt die erg op knoflook lijken. De bollen bestaan ​​echter meestal maar uit een enkele teen. Deze prei doet qua smaak denken aan knoflook, maar is veel milder van smaak en kan gegrild gegeten worden als bijgerecht bij vlees of antipasti.

Wetenswaardigheden over het oogsten en bewaren van prei

Het is het beste om de prei net boven de wortels te snijden. Deze blijven in de bodem en dienen als organische voedingsmassa. Dit is een van de redenen waarom de plant zo geschikt is als voorgaande teelt. Laatrijpe winterpreisoorten kunnen ook van eind november tot begin december worden opgegraven en daarna los worden gekapt. Zo heb je de hele winter verse prei uit eigen tuin. Prei is ook maximaal twee weken houdbaar in de koelkast. Het beste is om de bovenste delen van het blad (die sowieso alleen in de winkel verkrijgbaar zijn) te verwijderen en de schacht in een vochtige theedoek te wikkelen.

Ingrediënten en gebruik in de keuken

De prei heeft een zeer hoog gehalte aan mineralen, vooral kalium, calcium en ijzer. Vitamine A, B1, B2 en C zitten ook in deze groenten. Daarnaast is prei rijk aan veel fytochemicaliën, zoals zwavelhoudende verbindingen, die een antibacteriële werking zouden hebben. Prei wordt meestal gestoomd, kort aangebraden of toegevoegd aan soepen. De groenten zien er bijzonder goed uit in vis- en mosselsoepen. Ook gebakken met ham en kaas of als quiches, ontvouwt het zijn pittige aroma. In tegenstelling tot de meeste wintergroenten kan prei ook rauw gegeten worden. Je kunt de schacht in dunne plakjes snijden en gebruiken om brood mee te bedekken of een heerlijke salade te maken.

Ziekten en plagen in de preiteelt

De twee belangrijkste plagen zijn de trips (Thrips tabaci) en de preimot (Acrolepiopsis assectella). Terwijl de eerste de bladeren zilvergrijs maakt, eet de preimot lelijke gaten in de prei.
Een besmetting met luizen en uienvliegen kan ook van tijd tot tijd voorkomen. De planten afdekken met een fijnmazig net helpt meestal tegen deze plagen. Het is belangrijk dat dit tijdig gebeurt.
Schimmels kunnen ook de prei beschadigen, maar zijn gelukkig zeldzaam.
Virale ziekten, die het beste kunnen worden voorkomen door een lange vruchtwisseling, zijn net zo zeldzaam. Gemengde culturen zouden sowieso in je eigen tuin moeten groeien, omdat deze het risico op een grote virusplaag aanzienlijk verminderen.