Aardpeer: planten en verzorgen door Apios americana

De Amerikaanse aardpeer wordt ook wel Indiase peer genoemd en vormt onder de grond bruine, eetbare knollen. Bij ons kom je alles te weten over de aardpeer, de teelt en het gebruik ervan.

De krachtige aardpeer vormt talrijke ondergrondse wortelstokknollen met een heerlijke smaak. We laten je kennismaken met de klimplant en geven je tips over het telen, oogsten en bereiden van de aardpeer.

Aardpeer: oorsprong en kenmerken

De aardpeer (Apios americana), ook wel Indiase peer, kaneelwijn of Apios genoemd, hoort net als boon (Phaseolus vulgaris) en erwt (Pisum sativum), naar de vlinders (Fabaceae). Het komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en is daar ook wijdverbreid. De inboorlingen van Noord-Amerika, maar ook de eerste kolonisten uit Europa, gebruikten de aardpeer als eiwitrijke voedselbron.

De kruipende plant, die ongeveer 300 cm hoog wordt, doet denken aan snijbonen. In uitzonderlijke gevallen kan de aardpeer zelfs een hoogte van 600 cm bereiken. Het ontkiemt in april en sterft in de late herfst. De bladeren van de aardpeer zijn tot 20 cm lang, ongepaard geveerd en samengesteld uit vijf of zeven ovale tot lancetvormige bladeren. De geurende bloemen van de Indiase peer verschijnen vrij laat in het jaar, van juli tot september. De typisch gevormde vlinderbloesems zitten samen in clusters en verschijnen in een lichtrode, roodbruine, roze of bordeauxrode kleur. De zaden, gerangschikt in lange, dunne peulen, doen ook denken aan snijbonen. Ze zijn rond tot niervormig, met bruine tot paarse spikkels, en rijpen in de herfst.

De aardpeer is meerjarig en winterhard, sterft bovengronds in de late herfst af en overwintert in vorm gevormd door vlezige wortelstokknollen, die als parels na elkaar langs de wortels zijn geregen zullen. Deze volhardingsorganen zijn de eigenlijke aardperen. Gemiddeld zijn ze ongeveer zo groot als een kastanje, maar in sommige gevallen kunnen ze een diameter bereiken van wel 20 cm. Aan de buitenkant hebben de ovale tot citroenvormige knollen een roodbruin gekleurde schil, de binnenkant is wit. De extreem aromatische en zoete smaak van de aardpeer laat zich het best omschrijven als een mengeling van hazelnoot, tamme kastanje en geroosterde zoete aardappel.

Aardpeer en artisjok van Jeruzalem: Ook al Artisjok van Jeruzalem (Helianthus tuberosus) wordt in de volksmond de "aardpeer" genoemd. De hoge vaste plant is echter nauw verwant aan de zonnebloem (Helianthus annuus) verwant en lijkt helemaal niet op de aardpeer. De ondergrondse bewaarknollen van de aardpeer lijken daarentegen sterk op de aardpeer, maar zijn vaak aanzienlijk groter en hebben meestal meerdere knobbelige takken.

Plantaarde peer

Door hun klimgedrag zijn aardperen bijzonder geschikt voor het begroenen van schuttingen, pergola's en hekjes. Ze geven de voorkeur aan een matig vochtige, goed doorlatende en losse, evenals licht zanderige tot leemachtige grond. Wat betreft de pH-waarde is de vlinderfamilie zeer flexibel, ze kan zelfs extreem zure grond verdragen. De standplaats dient zonnig tot gedeeltelijk in de schaduw te zijn. Zowel de bollen als zaden van de aardpeer kunnen worden geplant. De zaden van Apios zijn Koude kiem, ontkiemen daarom pas na een lange periode van kou. Na de koudebehandeling worden ze vanaf februari binnen gekweekt en vanaf april als jonge plantjes buiten gezet. De wortelstokknollen worden in het najaar vanaf oktober of in het vroege voorjaar vanaf begin maart ongeveer 5 cm diep en met een plantafstand van 80 tot 100 cm in de grond gezet en goed bewaterd. Aardperen kunnen ook op het terras en balkon gekweekt worden in een pot van minimaal 5 liter. Een goede waterafvoer is hierbij belangrijk om wateroverlast te voorkomen. De plant begint in april te schieten. Vers aangeplante aardperen bloeien meestal pas in het tweede jaar. De knollen mogen het eerste jaar niet worden geoogst om de plant niet te verzwakken.

Samenvatting: De aardpeer planten

• Bodem: matig vochtig, goed gedraineerd, los, licht zanderig tot leemachtig
• Standplaats: zon tot halfschaduw
• Zaden planten: vanaf februari binnen en vanaf april buiten
• Knollen planten: Vanaf oktober (of vanaf begin maart); Plaats 5 cm diep in de grond; Plantafstand 80 - 100 cm

Apios americana onderhouden

Afgezien van regelmatig water geven heeft de aardpeer nauwelijks verzorging nodig. Bovenal is een goed trellis belangrijk voor de klimplant. Het bovengrondse deel van de plant sterft in de herfst af en kan in het voorjaar voor nieuwe groei worden ingekort. Omdat de aardpeer winterhard is, hoeven de knollen niet uitgegraven te worden, maar kunnen ze in de grond blijven voor de winter. Aardperen in pot moeten in de winter op een vorstvrije, koele plaats worden gezet en gedurende deze tijd slechts zeer spaarzaam worden bewaterd.

Zoals alles vlinders Ook de aardpeer voorziet zichzelf van stikstof. Aan hun wortels bevinden zich kleine, ronde knobbeltjes waarin stikstofbindende bacteriën nestelen en in symbiose met de plant leven. Bemesting is echter zinvol, omdat niet alleen stikstof, maar ook andere voedingsstoffen zoals fosfor en kalium nodig zijn voor een gezonde groei. Bovendien kan de bodemvoedingsvoorziening van vaste planten na enkele jaren uitgeput raken. De eerste tekenen hiervan zijn een schaars bloemstel, zeer kleine of weinig perenbollen of acute gebreksverschijnselen zoals geelverkleuring van de bladeren. Voor een goede opbrengst en gezonde planten adviseren wij het regelmatig gebruik van een voornamelijk biologische langdurige meststof - zoals de onze Plantura biologische tomatenmest. Het mestgranulaat wordt oppervlakkig rond de plant gewerkt om in april te ontluiken en zorgt voor een langdurige toevoer van essentiële voedingsstoffen.

Aardpeer vermeerderen

Aardperen kunnen worden vermeerderd uit zaden of wortelstokknollen. De zaden vormen zich na de bloei in lange, dunne peulvruchten. Zodra de plant sterft, kunnen de peulen binnen een paar weken worden geoogst en gedroogd. Als je de zaden al binnenin hoort ritselen, haal ze dan uit de peulen en bewaar ze droog, donker en koel.
Als alternatief kunnen de koudekiemen ook direct in de herfst worden gezaaid om met de kiemremmende stoffen de winter af te breken. Op sommige plaatsen vormen aardperen echter geen zaden, hier moet men zijn toevlucht nemen tot vegetatieve vermeerdering. De vermeerdering van de aardpeer door zijn smakelijke knollen gaat veel sneller en gemakkelijker. Om dit te doen, graaft u de knollen in de herfst of het voorjaar in vorstvrije grond en verplaatst u ze naar een nieuwe locatie.

Oogst en bereiding van de aardpeer

Aardperen kunnen de hele winter worden geoogst.
Laat echter altijd een paar knollen in de grond voor toekomstige oogst. Niet-geoogste aardperen blijven groeien en worden groter en groter. Een enkele aardperenplant kan op het hoogtepunt van ontwikkeling ongeveer 2 kg produceren. Vorstvrij weer en een graafvork zijn ideaal voor het oogsten van de aardperen. De knollen kunnen ongewassen, koel en droog enkele weken bewaard worden, maar verliezen steeds meer vocht. Aardperen worden eerst goed gewassen, eventueel geschild en naar wens bereid.
Je kunt ze rauw of gekookt eten. Alle bereidingen voor aardappelen zijn eenvoudig om te zetten in recepten voor aardperen. Apios kunnen worden gekookt, gefrituurd of gebakken, ze kunnen worden verwerkt tot aardappelpannenkoekjes of stoofschotels. Volledig gedroogde peren kunnen worden gemalen en dergelijke Tijgernoten (Cyperus esculentus) om soepen in te dikken of als voedzame toevoeging aan mueslis en pap. Het hoge eiwitgehalte van ongeveer 17% maakt van de aardpeer een vullend bijgerecht. Bovendien kunnen de zaden van de aardpeer worden gekookt en bereid als bonen.

Ook de pinda (Arachis hypogeae) behoort tot de vlinderfamilie en is verwant aan de aardpeer. Hoe u de peulvrucht in uw eigen tuin kunt kweken, leest u bij ons.