Vlierbes: bloeitijd, soorten & tips voor vermeerdering

Wanneer bloeit de vlier? Welke soorten vlierbessen zijn er? Wat moet je weten over het verzorgen en vermeerderen van vlierbessen? We onthullen de beste trucs.

De vlier was in de middeleeuwen al een gewaardeerd voedsel en medicijn. Uit respect voor de waardevolle plant namen mannen hun hoed af als ze langs een vlier kwamen. En zelfs vandaag de dag is de vlierbes erg populair vanwege zijn prachtige bloemen en diverse toepassingen.

Vlierbes: oorsprong en kenmerken

Vlierbes (Sambucus) staat voor een geslacht van planten in de muskuskruidfamilie (Adoxaceae). Er zijn wereldwijd ongeveer 40 soorten die variëren van de gematigde zones van het noordelijk tot de tropische zones van het zuidelijk halfrond. Drie soorten vlier komen oorspronkelijk uit Centraal-Europa. De bekendste onder hen is ongetwijfeld de zwarte vlier (

Sambucus nigra), die gewoonlijk kort vlier wordt genoemd en, afhankelijk van de regio, ook bekend staat als "Fliederbeerbusch", "Holler" of "Holder".

Het is een sterk vertakt, rondgekroond, snelgroeiend hout waarvan de takken sterk overhangen. De vlier groeit uit tot een grote bossige struik of kleine boom, afhankelijk van de locatie, en bereikt zonder regelmatig snoeien een hoogte van zo'n zes tot zelfs tien meter en een breedte van maximaal vier meter. De bast van de jonge vlierbessenstruik is lichtbeige tot grijsachtig en glad. Met het ouder worden vormt zich een duidelijk herkenbare kurklaag op de stam en op dikke takken. De groene bladeren van de zwarte vlier zijn samengesteld uit vijf tot zeven enkel gezaagde bladeren en zijn niet in paren geveerd. Ze staan ​​tegenover elkaar en ontkiemen vaak al eind februari tot begin maart.

De vlier kondigt de vroege zomer aan met zijn bloesems. De talrijke kleine, vijfbladige enkele bloemen staan ​​dicht bij elkaar in brede pluimen. Insecten vinden waardevol voedsel in de vlierbloesem. Als de vlierbloemen niet worden geoogst voor verwerking tot bijvoorbeeld vlierbloesemsiroop, veranderen de bestoven bloemen in de nazomer in paarszwarte, ronde vlierbessen. Botanisch gezien zijn het steenvruchten die eind september tot oktober rijpen en geoogst en verwerkt kunnen worden. Omdat het fruit een waardevolle voedselbron is voor vogels, moet je altijd genoeg fruit achterlaten voor de tjilpende tuinbewoners.

Vlierbloesem: wanneer bloeit de vlier?

De dichte, witte bloemen van de vlier bloeien meestal in juni. Op klimatologisch gunstige locaties begint de bloei soms al in mei.

Soorten en variëteiten van vlierbessen

Naast de zwarte vlier, de struikvormige rode vlier (Sambucus racemosa) evenals de dwergouderling (Sambucus ebulus) thuis. Binnen deze soorten zijn er een aantal verschillende variëteiten die verschillen in bloem- en bladkleur, maar ook in bladvorm, hoogte en vruchtgrootte.

zwarte vlier

• ′ Haschberg ′: grote fruitige variëteit; brede groei; geurige en insectvriendelijke bloemen; 3 - 5 meter hoog; gebruikt in de fruitteelt
• 'Black Beauty': een bijzondere blikvanger; bruinrood, glanzend blad; roze-witte bloemen die naar citroen ruiken; paars-zwart fruit; tot 3 m hoog
• 'Black Lace': blad aanvankelijk groenrood, later donkerrood en licht glanzend; sleuven blad; roze knoppen veranderen in roze-witte bloemen met een citroengeur; sappig zwart fruit; 2 - 3,5 m hoog
• 'Golden Tower': Geelbladige zuilvlier; zuilvormige groei; geelgroen blad, diep ingesneden blad; witte, trosvormige bloemen; 1,5 - 2,5 m hoog; ook geschikt als potplant
• 'Black Tower': Roodbladige zuilvlier; zuilvormige groei; zwartrode, glanzende bladeren; roze-witte bloemen met citroengeur; trekt vlinders aan; paars-zwart fruit; tot 2 m hoog
• 'Purpurea': roodbladige vlier; bossige groei; donkerrood blad, tegen de herfst weer groener; witte bloemen; 3 - 5 m hoog
• 'Marginata': witbont blad; Risico op zonnebrand op plaatsen die sterk aan de zon zijn blootgesteld

rode vlier

De rode vlier, ook wel hert of druivenvlier genoemd, blijft lager dan de zwarte vlier. Het blad lijkt veel op dat van de zwarte vlier, maar bestaat meestal uit minder losse bladeren. Zoals de naam al doet vermoeden, worden de vruchten rood als ze rijpen - in tegenstelling tot de zwarte vlierbes.

• 'Sutherland Gold': varenbladige gouden vlier; opgaande, bossige groei; goudgeel blad; Bloeitijd: eind april tot eind mei; witte bloemen; Rood fruit; 2 - 3 m hoog
• ′ Plumosa ′: sterk ingesneden blad; Rood fruit; 2 - 3 m hoog
• ′ Plumosa Aurea ′: Varenbladige gouden vlier; bossige groei; Bladeren ernstig ingesneden; Gebladerte eerst paars, dan geel; Rood fruit; 2 - 3 m hoog

dwerg vlier

De dwergvlier wordt ook wel meerjarige vlier, attich en soms wilde vlier genoemd. Dit is een kruidachtige soort die slechts een hoogte van ongeveer twee meter bereikt in vergelijking met de struikachtige soort van de vlier. De bloemen bloeien tussen juni en juli in wit tot lichtroze en hebben een intense geur. De bladeren van de dwergvlier zijn groter dan die van de hierboven beschreven soort. Ze worden ongeveer twintig centimeter lang en zijn ruw getand.

Vlierbessen planten: tips voor tuin en balkon

De vlier voelt zich zowel op een zonnige of halfschaduwrijke plek als in de schaduw thuis. Het is een weinig veeleisende plant en gedijt op bijna elke grond. Hij voelt zich echter vooral thuis op vochtige, humusrijke en kalkrijke bodems. De optimale tijd om te planten is in de herfst of aan het begin van de lente. Meer informatie en praktische tips over het planten van de vlierbessenstruik vind je in ons speciale artikel over de Vlierbessen planten.

Zorg voor vlierbessen

De vlier is een zeer onderhoudsvriendelijk en zuinig hout dat geen ingewikkelde verzorging nodig heeft.

Giet vlierbessen

Na het planten moet de vlier regelmatig worden bewaterd, zodat deze veel wortels vormt en goed groeit. Oudere planten daarentegen hebben nauwelijks water nodig, ze kunnen zonder problemen langere periodes van droogte aan.

Vlierbessen bemesten

Bij het planten van de vlier dient u de grond in het plantgat te vullen met compost of een langzaamwerkende meststof - zoals onze voornamelijk biologische Plantura organische universele meststof - verrijken. Als hij is gegroeid, heeft de vlierbessenstruik geen verdere meststoffen nodig.

Regelmatig snoeien is nodig om de vlierstruik in vorm te houden en te voorkomen dat het hout snel veroudert. Hoe je dat doet, lees je in ons speciale artikel over het snijden van vlierbessen.

Vermeerder vlierbessen

De reproductie van vlierbessen slaagt op verschillende manieren. Het zaaien van vlierbessenzaden is erg arbeidsintensief en vervelend. Stekken of stekken zijn veel gemakkelijker. Bij vermeerdering door stekken worden eind juni scheuten afgesneden van 10 tot 15 centimeter lang ten minste één paar bladeren aan de bovenkant hebben en aan de onderkant al licht verhout zou moeten. Alle bladeren en bloemvoeten behalve de bovenste bladeren worden verwijderd en de stekken dan ongeveer drie centimeter diep in een bak met potgrond, zoals de onze turf vrij Plantura biologische kruiden- en zaadcompost, aangesloten. Zet de bakken met de stekken op een lichte plaats uit de buurt van direct zonlicht en houd de grond altijd vochtig zodat de stekken wortels kunnen vormen en groeien.

Vermeerdering door stekken werkt op een vergelijkbare manier, maar de stekken worden pas in de late herfst of winter gesneden. Gedurende deze tijd is de vlierbessenstruik in winterslaap. Snijd scheutstukken van ongeveer tien centimeter lang die aan de bovenkant een paar knoppen hebben. Steek de stengels dieper in de aarde dan bij het vermeerderen van stekken. Slechts ongeveer drie centimeter mag uit de aarde steken. Overwinter de stekken op een lichte, vorstvrije plaats en houd de grond vochtig.

Is vlierbes giftig?

Alle drie de soorten vlierbessen die hier worden genoemd, zijn giftig. Je plantendelen bevatten giftige waterstofcyanideglycosiden zoals sambunigrin. Het komt in gasvorm vrij wanneer de bladeren worden geplet of de scheuten worden verwond. Het gif kan onder andere hoofdpijn, diarree en braken veroorzaken. De zwarte en de rode vlier worden als licht giftig beschouwd, terwijl de rode vlier een hoger gehalte aan giftige stoffen heeft. De dwergvlier is de meest giftige van de drie soorten vlier en mag onder geen enkele omstandigheid worden geconsumeerd. Zorg er daarom voor dat u de soorten vlierbessen niet door elkaar haalt voordat u de vruchten oogst.

Terwijl vlierbloesem wordt verwerkt tot vlierbloesemsiroop of iets dergelijks zonder speciale behandeling en kan dan geconsumeerd worden, de rijpe vlierbessen moeten eerst verwerkt en geconsumeerd worden verwarmd worden. Eet daarom geen onrijp en rauw fruit, omdat de giftige stoffen alleen onschadelijk worden gemaakt door warmtebehandeling. Opgemerkt moet worden dat de pitten in de vruchten van de rode vlier nog steeds giftig zijn, zelfs na blootstelling aan hitte en voor consumptie moeten worden verwijderd.

Als je geïnteresseerd bent in de verschillende toepassingen van vlierbessen, lees dan ons speciale artikel over het onderwerp "Oogst en gebruik vlierbessen" Lees verder.

Niet alleen wij mensen genieten van de vlierbes en zijn producten, vogels zijn ook blij met de vruchten. Welke andere planten u nog meer kunt gebruiken om uw tuin vogelvriendelijk te maken en in welke struiken vogels zich bijzonder op hun gemak voelen, leest u in ons speciale artikel over inheemse struiken voor vogels.