Sint-janskruid: locatie, snijden en gebruik

St. Janskruiden (Hypericum) zijn populaire meerjarige struiken die in veel huistuinen te vinden zijn. We introduceren de eeuwenoude geneeskrachtige plant en geven tips over teelt, verzorging en gebruik.

Sint-janskruid is een algemeen bekende tuin- en medicinale plant. Wij geven u een overzicht van de eigenschappen, eisen en teeltmaatregelen voor een succesvolle teelt van sint-janskruid.

Sint-janskruid: herkomst en eigenschappen

In het geslacht sint-janskruid (Hypericum) zijn er 500 tot 700 soorten die wereldwijd worden verspreid. Ze maken deel uit van de sint-janskruidfamilie (Hypericaceae). Er zijn er meerdere op onze breedtegraden

Soort sint-janskruid lokaal, de bekendste is zeker het echte sint-janskruid (Hypericum perforatum). In de geschiedenis heeft sint-janskruid ook vanaf het begin het christendom begeleid. De naam is afgeleid van Johannes de Doper, wiens bloed na zijn onthoofding in de bloemen van sint-janskruid zou zijn gevloeid. Als je de gele bloemblaadjes tussen je vingers wrijft, verschijnt er roodachtig sap. Daarom wordt sint-janskruid op sommige plaatsen ook wel sint-jansbloed genoemd. Vroeger heette het koninklijke kroon of hard hooi vanwege de goudgele bloemen, omdat de plant snel verhout wordt en harde stengels achterlaat.

Sint-janskruid is een meerjarige struik die, afhankelijk van de soort, wintergroen is of in de herfst bovengronds afsterft en in het voorjaar fris uitloopt. De plant wordt gemiddeld 60 tot 80 cm hoog, maar er zijn ook laagblijvende, bodembedekkende soorten en beduidend grotere soorten tot 150 cm. Sint-janskruid vormt meestal meerdere vertakte stengels die rond, hoekig of gevleugeld kunnen zijn en groen tot roodbruin van kleur zijn. Het tegenoverliggende, ovale tot lancetvormige blauwgroene tot groene blad van sint-janskruid heeft vaak veel transparante of donkere punten. Dit zijn olieklieren. De goudgele, vijfvoudige bloembladen kunnen ook geperforeerd lijken, dit is vooral merkbaar in het geval van het gevlekte sint-janskruid (Hypericum maculatum).
Bijen en andere bestuivende insecten bezoeken graag de goudgele tot lichtgele bloemen, omdat ze midden in de zomer tot de herfst van voedsel voorzien. De bloemen hebben ook talrijke meeldraden die uitsteken als dunne draden uit het midden en gewillige bestuivers laden hun stuifmeel op. De bloeitijd van sint-janskruid begint meestal rond sint-jansdag in juni en kan duren tot oktober. Na bestuiving worden ofwel groenbruine, onopvallende capsulevruchten of rode, oranje, roze of witgekleurde vlezige bessen gevormd.

Kans op verwarring: Een plant die lijkt op sint-janskruid is het giftige kruiskruid (Senecio jacobaea). Als je echter de kleinere bloemen van dichterbij bekijkt, zul je zien dat ze heel anders zijn gestructureerd dan sint-janskruid en dat er geen meeldraden uitsteken. Ze zien eruit als een madeliefje, wat typisch is voor asteraceae. De bladeren van Jacobskruiskruid zijn afwisselend en geveerd.

St. Janskruid kweken: locatie en procedure

Sint-janskruid stelt verschillende eisen aan de plantlocatie, afhankelijk van de soort, maar is over het algemeen niet veeleisend en tolerant ten opzichte van verschillende locaties. De ideale standplaats voor sint-janskruid is zonnig tot gedeeltelijk schaduwrijk op humusrijke, goed doorlatende grond. Sommige soorten geven de voorkeur aan zure, andere kalkrijke, vochtige tot droge grond. Details over de locatievereisten van individu Soort sint-janskruid vindt u in ons assortimentsartikel.

Je kunt sint-janskruidplanten kopen in meerjarige kwekerijen of ze zelf kweken door ze te zaaien. Deze zijn licht en Koude kiem. Dit betekent dat de zaden in eerste instantie een langere koude periode nodig hebben. Dan moeten ze niet of nauwelijks met aarde bedekt zijn en veel licht krijgen zodat ze kunnen ontkiemen. De zaden kunnen zes weken in de koelkast worden voorbehandeld en daarna worden gezaaid. De langwerpige, roodbruine zaden worden gekweekt op voedselarme potgrond, zoals de onze Plantura kruiden- en zaadcompost, toegepast. De zaden worden licht geperst en slechts minimaal bedekt met aarde. De zaaibak staat op een lichte maar niet zonnige plaats rond de 20°C en de grond wordt altijd goed vochtig gehouden. De eerste zaailingen verschijnen na twee tot drie weken. U kunt de zaden ook in de herfst buiten zaaien en in de kou laten staan. Sint-janskruid heeft een hoge kiemkracht en daarom zullen sommige zaden zeker in het volgende voorjaar ontkiemen. De zaailingen kunnen na enkele weken worden geplant of verplaatst.

De beste tijd om winterharde vaste planten te planten is in de late herfst tussen oktober en eind november. Als alternatief kan het in het vroege voorjaar worden geplant voordat de bladeren begin maart beginnen te schieten. Omdat de vaste planten nog geen wortels hebben kunnen vormen, zullen ze de komende zomer regelmatig water moeten krijgen. In het bed kunnen sint-janskruiden in groepen worden geplant, als dwergvorm om de grond te bedekken of als individuele struiken. De plantafstand is ongeveer 40 cm in groepen, zes tot acht planten worden op één vierkante meter geplaatst. Lagere sint-janskruidsoorten zoals kussen-sint-janskruid worden gebruikt om de grond te bedekken (Hypericum polyphyllum) en plaatst 12 tot 15 stuks per vierkante meter. Individuele, grotere heesters zoals het grootbloemige sint-janskruid (Hypericum x patulum) moet op een afstand van 1,5 tot 2 meter van andere planten worden gehouden. Ga als volgt te werk om het sint-janskruid te planten:

• Maak de grond los op de toekomstige locatie, werk zo nodig in wat rijpe compost.
• Graaf een voldoende groot en diep plantgat.
• Zet de sint-janskruidplant niet dieper dan voorheen, vul deze aan met uitgegraven materiaal en druk rondom licht aan.
• Krachtig opgieten.

Sint-janskruid in een pot: Sint-janskruid is goed te kweken als potplant. Het potvolume moet minimaal 5 liter bevatten. Belangrijk is een goede waterafvoer en een circa 5 cm hoge drainagelaag van zand, grind of geëxpandeerde klei. De potten moeten echter wel isolerende winterbescherming krijgen als ze buiten overwinteren.

Samenvatting: sint-janskruid planten

• Zaaien: binnen met koudebehandeling of buiten in de herfst
• Standplaats: zon tot halfschaduw
• Bodem: humus en goed doorlatend; Afhankelijk van het type, zuur of kalkhoudend, vochtig tot droog
• Tijd: oktober tot eind november of vanaf begin maart
• Plantafstand: 40 cm (in groepen), 1,5 - 2 m (individueel), 12 - 15 planten / m² (bodembedekking)

Verzorging van sint-janskruid: snijden, gieten & Co.

Sint-janskruid is een sier- en medicinale plant die gemakkelijk te verzorgen is. Het moet af en toe worden bewaterd, vooral in het eerste jaar na het planten en in droge, hete zomers.
Je moet de vaste plant niet te veel bemesten, omdat een hoge stikstoftoevoer het gehalte aan positieve stoffen vermindert. Een jaarlijkse dosis compost of meestal organische meststof met langzame afgifte zoals de onze Plantura organische universele meststof Sint-janskruid is voldoende om in het voorjaar te ontluiken.
Naast de snede bij het oogsten van het sint-janskruid, wordt in het voorjaar ook de vaste plant gesnoeid. Bij meerjarig sint-janskruid worden alle dode plantendelen voor het uitlopen verwijderd, de vaste plant kan dan vers doorgroeien. In het geval van groenblijvende planten en struiken worden bevroren of oude en beschadigde scheuten in het voorjaar verwijderd.

St. Janskruid vermeerderen

Sint-janskruid kan worden vermeerderd uit zaden en stekken. In het najaar kunt u de sint-janskruidzaden zelf verkrijgen. Verzamel hiervoor de capsule of bessen in oktober en laat ze enkele weken zachtjes drogen bij kamertemperatuur. De droge zaden vallen uit de capsules, de bessen moeten opengebroken worden om de zaden te verkrijgen. De zaden van sint-janskruid kunnen enkele jaren droog, koel en donker bewaard worden zonder hun kiemkracht aan te tasten.

Van de jonge, nog niet verhoute scheutpunten kun je het beste voor de bloei in mei stekken knippen. Deze circa 10 cm lange stukken scheut worden tot aan de punt ontbladerd en in nutriëntenarme potgrond gezet en voor de helft met zand verrijkt. Bij ongeveer 20°C, licht en vochtig gehouden, vormen zich na enkele weken de eerste zachte wortels. De stekken kunnen in de herfst van hetzelfde jaar worden uitgeplant.

tip: Bij de vaste planten die jaarlijks in de herfst afsterven - in tegenstelling tot de sint-janskruidstruiken, die niet bovengronds afsterven - kan ook de wortelstok worden gedeeld. Hiervoor wordt een stuk van het eyrie afgesneden met een spade en in de herfst verplaatst.

Is sint-janskruid winterhard?

Sint-janskruid is volledig winterhard op onze breedtegraden. Als je dode bovengrondse delen van planten pas in het voorjaar terugsnoeit, is er extra bescherming voor de vaste plant. Sint-janskruid in de pot moet een isolerende winterbescherming hebben van jutezakken, naaldtakken of vlies.

Oogst en gebruik sint-janskruid

Alleen het echte sint-janskruid is van belang in de farmacie. Als sint-janskruid vanaf juni in bloei staat, worden de bovengrondse delen van de plant verzameld. Als je 's morgens vroeg sint-janskruid oogst, dan is het aandeel positieve actieve ingrediënten zoals hypericine het hoogst. Je kunt de hele plant afknippen of alleen de bloemen en losse bladeren. Na het oogsten van sint-janskruid moet het snel worden gebruikt om de waardevolle ingrediënten te behouden. Je kunt het gebruiken om tincturen of droge bladeren en bloemen te bereiden voor sint-janskruidthee. De geplukte bloemen worden samen met hoogwaardige plantaardige olie in een fles gevuld en ongeveer zes weken op een zonnige, warme plaats bewaard. De resulterende rode sint-janskruidolie kan enkele maanden worden gebruikt.

Toepassing van sint-janskruid

Preparaten of capsules gemaakt van sint-janskruid, evenals extracten en ook de rode sint-janskruidolie worden gebruikt voor depressieve stemmingen, angstgevoelens en nervositeit. Uitwendig toegepast als verzorgende olie verlicht sint-janskruid spierpijn en huidirritatie, bevordert het de wondgenezing en heeft het een ontstekingsremmende werking. Het gebruik van sint-janskruid moet echter altijd met een arts worden besproken, omdat het kan interageren met bepaalde medicijnen. Een van de bijwerkingen van sint-janskruid is de verhoogde gevoeligheid voor licht door de kleurende hypericines. Mensen met een lichte huid moeten daarom zonnebaden vermijden wanneer ze sint-janskruid gebruiken.

Is sint-janskruid giftig?

Sint-janskruid is geclassificeerd als licht giftig, voornamelijk vanwege de gevoeligheid van de huid voor licht als gevolg van consumptie. Witte grazende dieren zoals paarden, schapen of geiten kunnen last hebben van hooikoortsziekte na overmatige consumptie van sint-janskruid en blootstelling aan de zon.

Een andere meerjarige geneeskrachtige plant voor je eigen tuin is de sierlijke ereprijs (Veronica). Ontdek bij ons alles over de plant, de behoeften en het gebruik ervan.