Galangal: planten, effect en gebruik

Galangal is een geneeskrachtige en aromatische plant die verwant is aan gember. We laten zien waar u op moet letten bij het kweken van galangal in de pot en in de tuin.

Galangal (Alpine) komt uit de tropen van Zuidoost-Azië en verwierf honderden jaren geleden grote bekendheid en populariteit als medicinale en aromatische plant in Europa. We presenteren de gemberachtige plant in een profiel en geven tips over de kweek en helende eigenschappen van galangal.

Wat is galanga?

Onder de naam galangal zijn twee verschillende maar nauw verwante planten bekend: de kleine of echte galangal (Alpineofficinarum) als medicinale plant, evenals de Thaise gember of grote galangal (Alpinegalanga) als specerij. Beide horen precies zoals 

gember (Zingiber officinalis) tot de gemberfamilie (Zingiberaceae), waarvoor vooral de ondergrondse, verdikte wortelstokken en de scherpe smaak kenmerkend zijn. Galangal kreeg waarschijnlijk vanaf de 9e via Arabische artsen en kooplieden eeuw na Christus Chr. van Zuidoost-Azië tot Europa. Vanaf de 11e Eeuw genoemd als medicinale plant in kruidenboeken van verschillende kloosters. Hildegard von Bingen wijdde in haar tekst "Physica" een heel hoofdstuk aan galangal aan deze gemberplant.

De echte of kleine galangal wordt ook wel koortswortel genoemd en bereikt een hoogte van 100 - 150 cm, terwijl de grote galangal tot 3 m hoog kan worden. De meerjarige vaste planten vormen ondergronds rijk vertakte wortelstelsels met vlezige wortelstokken tot 4 cm dik. Afhankelijk van de soort zijn ze roodbruin tot lichtgeel van kleur. Er groeien verschillende rechtopstaande stengels uit met tot 50 cm lange, breed lancetvormige, glanzend groene en witgevlekte bladeren. De jonge scheuten hebben er een kardemom (Elettaria cardamomum) doet denken aan aroma. In een tropisch klimaat ontwikkelen zich geurige, druifachtige, donzige bloeiwijzen met witrode laosbloemen. In hun thuisland ontwikkelen zich ronde capsules van rood fruit tot 1,5 cm groot, die als specerij dienen. Binnenin zijn er tal van gerimpelde, bruinzwarte zaden.

Wat is het verschil tussen galangal en gember? Galangal en gember zijn nauw verwant en vormen beide ondergrondse wortelstokken, die tot de belangrijkste kruiden in de Aziatische keuken behoren. De smaak van beide planten verschilt aanzienlijk, omdat galangal heter smaakt. Uiterlijk zijn er ook verschillen: de wortelstokken van de gember zijn lichtbruin van kleur en onregelmatig verdikt als een knots, terwijl de laoswortels eerder langwerpig en roodachtig zijn.

Galangal planten

De optimale standplaats voor galangal is op goed gedraineerde, voedselrijke bodems met een licht zure pH. Als u galangal wilt planten, heeft u een lichte tot gedeeltelijk schaduwrijke, zeer warme en beschutte plaats met een hoge luchtvochtigheid nodig. In de nazomer kunnen de temperatuurschommelingen tussen dag en nacht een probleem worden, omdat het niet koeler mag zijn dan 15°C. Op onze breedtegraden is alleen een verwarmde kas of een polytunnel geschikt om galangal te kweken, of een pot in een zonnige wintertuin. Galangal is zelden als geheel verkrijgbaar, gedroogde wortelstok en in gespecialiseerde kwekerijen als potplant.

Als je laos in een pot wilt kweken, moet deze minimaal 10 liter grondvolume bevatten zodat de wortelstokken voldoende ruimte hebben om zich te ontwikkelen. De gebruikte plantenbak dient altijd een goede waterafvoer te hebben en een hoogte van 5 - 10 cm Zorg voor een drainagelaag, omdat te veel vocht of zelfs wateroverlast leiden tot rotting van de wortelstok kan. Vul nu een voedingsrijke potgrond zoals de onze in Plantura biologische universele aarde in de pot. Het veenvrije en compostrijke substraat levert alle belangrijke voedingsstoffen in de bewortelingsfase en wordt duurzaam en klimaatvriendelijk geproduceerd in Duitsland. Plant de wortelstok ongeveer 5 cm diep in de grond en geef goed water. Exemplaren die al zijn opgepot mogen niet dieper worden geplaatst dan voorheen in de pot. Bij het kweken van galangal in een verwarmde kas moet een plantafstand van 30 - 40 cm worden aangehouden.

Goede zorg

Zelfs als de wortelstok moet worden beschermd tegen wateroverlast, moet de laos toch regelmatig worden bewaterd. In de zomer moet je bijna elke dag water geven, de plant heeft namelijk veel water nodig. Water mag echter pas gegeven worden als het aardoppervlak een beetje is opgedroogd. Ook moet de luchtvochtigheid altijd hoog worden gehouden, bijvoorbeeld met behulp van een spuitfles. Regelmatige bemesting kan vanwege de hoge nutriëntenbehoefte van galangal niet achterwege blijven. Een goede toevoer van voedingsstoffen is vooral belangrijk tijdens het hoofdgroeiseizoen en bij het oogsten van bladeren of wortelstokken. De potplant moet regelmatig worden gevoed met een organische vloeibare meststof zoals de onze Plantura biologische kamer- en groene plantenmest, bevrucht worden. Dit wordt tijdens het groeiseizoen ongeveer om de twee weken aan het gietwater toegevoegd, wat een uniform en zorgt voor een zachte toevoer van voedingsstoffen en symptomen van gebrek zoals gele bladeren of het bruin worden van de bladranden voorkomen. Tegelijkertijd komt de vloeibare meststof naar je toe in een duurzame verpakking van 95% gerecycled plastic.

Is laos winterhard?

Galangal is niet winterhard en heeft last van koudestress bij temperaturen onder de 15°C. Potplanten moeten daarom al in september naar warme winterkwartieren worden verplaatst. In het appartement op een lichte maar beschutte plaats zonder tocht en met een hoge luchtvochtigheid is het mogelijk om de laos te overwinteren. In de winter daalt de behoefte aan water vaak aanzienlijk, dus moet ervoor worden gezorgd dat de grond nooit te vochtig is. Ook in de wintermaanden moet bemesting worden vermeden.

Vermenigvuldiging

Om galangal zelf te vermeerderen, is slechts een deel van de wortelstok met een oog nodig. Dit stuk van de ondergrondse scheutas wordt in het voorjaar ongeveer 5 cm diep in los, voedselrijk substraat gezet. Grotere planten kunnen ook gemakkelijk worden gedeeld door de wortelstokken te delen met gedesinfecteerde, scherpe snoeischaren, zodat elk spruitje met wortels blijft. Na ongeveer drie tot vier weken strekken de eerste nieuwe scheuten met bladeren zich naar boven uit. Verpotten is altijd nodig wanneer de laos plant de planter goed heeft geworteld. Het is ook mogelijk om geïmporteerde galangalzaden uit exotische winkels te kweken. Voor het zaaien moeten de zaden een dag in water worden geweekt voordat ze ongeveer 0,5 cm diep in voedselarme potgrond worden gezaaid.

Oogst en opslag

Als je laos kweekt, moet je geduld hebben tot je kunt oogsten. In hun tropische en subtropische thuisland duurt het van het planten van de wortelstokdelen tot het oogsten van de Galangal wortelstokken ongeveer drie maanden, in welk geval de hele plant wordt geruimd en gedurende meerdere jaren niet wordt gekweekt zullen. In ons deel van de wereld duurt het aanzienlijk langer, soms meerdere jaren, om voldoende grote wortelstokken te oogsten Galangal hebben gevormd, als de laos niet alleen een plaats vindt als decoratieve tropische plant op het terras of balkon doelwit. Tijdens de oogst worden de wortelstokken van de aarde verwijderd, de scheuten afgesneden en de laoswortels schoongemaakt.

In de koelkast blijven de wortelstokken twee tot drie weken na de oogst vers. Voor een langere houdbaarheid helpt het om de geoogste onderaardse spruiten in huishoudfolie of een vochtige katoenen doek te wikkelen, omdat dit het waterverlies verder vermindert. De laos kan enkele maanden worden bewaard door te drogen. Het moet echter in dunne plakjes worden gesneden om snel te drogen. Als het droog is, kan het ook worden verwerkt tot galangalpoeder.

Wat is het effect van galangal?

Meer dan duizend jaar geleden stond de gemberplant in het oude China bekend om zijn heilzame eigenschappen. Galangal maakt deel uit van de Ayurvedische behandeling en wordt zowel in de natuurlijke geneeskunde als in TCM gebruikt. Het positieve effect van galangal op bloeddruk, hart en bloedsomloop is al beschreven door Hildegard von Bingen. Ze adviseerde galangal-wijn te nemen bij pijn. Daarnaast heeft de gemberplant een krampstillend, antibacterieel, stimulerend en spijsverteringseffect. Zwangere vrouwen moeten echter voorzichtig zijn: overmatige consumptie kan mogelijk leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. Galangal mag ook niet worden gebruikt voor maag- en darmzweren, omdat het de productie van maagzuur verhoogt. Galangal wordt ingenomen in de vorm van poeder, capsules, laoswortelthee, bolletjes of laos tinctuur. Bijwerkingen van galangal zijn niet bekend bij normale dosering en gebruik van de preparaten.

gebruik van galangal

De twee soorten galangal genieten verschillende toepassingen. Zo wordt Thaise gember vooral in de Aziatische keuken gebruikt als laoskruid in gemalen of fijngehakte vorm. De smaak is vergelijkbaar met die van gember, maar dan wat pittiger. Galangal maakt deel uit van het typische cola-aroma en zit in veel likeuren en schnaps om de spijsvertering te bevorderen. De echte laos wordt ook gebruikt als specerij in de vorm van laos poeder of vers gesneden wortelstokdelen.

Naast de gember wordt galangal ook geassocieerd met de kurkuma (Curcuma longa) verwant. In ons portret vind je handige tips en informatie over het planten, verzorgen en oogsten van kurkuma.