Ash dieback: een rampzalige bedreiging

Ash dieback is in opkomst en bedreigt het voortbestaan ​​van de es. We informeren mensen over de ziekte en laten zien wat ze eraan kunnen doen.

Sinds het jaar 2000 zijn de essen (Fraxinus) om een ​​dood van aandrijvingen te observeren. In het begin verbaasde men zich over de oorzaak van de dood van scheuten in de essen. Nu zijn we er zeker van dat het wordt veroorzaakt door een schimmel die de aspopulatie bedreigt, niet alleen in Duitsland, maar in heel Europa.

Assterfte: voorkomen en oorzaken

Valse witte stengelbeker (Hymenoscyphus fraxineus) is de naam van de schadelijke schimmel die ervoor zorgt dat de as afsterft. Een synoniem voor deze schadelijke schimmel is ook: Hymenoscyphus pseudoalbidus. De kleine gewasvorm van de schimmel heet Chalara fraxinea.

Deze schimmel veroorzaakt de ernstige scheutsterfte op essen en komt voor in alle leeftijdsgroepen van bomen. De schimmel dringt via de bladlittekens of dode zijtakken de scheuten van de essen binnen. Meestal leidt essensterfte tot de dood van jongere bomen, maar oudere bomen worden nu ook aangetast. De ziekte kan zelfs worden waargenomen op eenjarige zaailingen en planten uit de kwekerij.

Er wordt aangenomen dat deze schimmel in Europa is geïntroduceerd door geïnfecteerde planten uit Noordoost-Azië. Deze aanname komt voort uit het feit dat in 2012 de schimmel op de Mantsjoerijse es (Fraxinus manchurica) en de snavelas (Fraxinus rynchophylla) in Japan en China. Daar is het een ongevaarlijke schimmel die geen ziekteverschijnselen veroorzaakt op de asbladeren

Afsterving door as deed zich al in 1992 voor in Polen en in 1996 werden er ook gevallen waargenomen in Litouwen. Van daaruit verspreidde de ziekte zich snel over Europa. In 2005 werd in Oostenrijk voor het eerst assterfte ontdekt. In 2015 werden 29 Europese landen getroffen, van Noorwegen tot Ierland en Kroatië tot Rusland.

Vooral de Europese of gewone es (Fraxinus excelsior) en de smalbladige es (Fraxinus angustifolia) zijn zeer vatbaar voor afsterven door as. De bladeren van de bloemige as (Fraxinus ornus) worden ook aangevallen, maar er zijn nog geen schotdoden waargenomen. De Pennsylvanische es vertoont een hogere weerstand (Fraxinus pennsylvanica), maar uiteindelijk wordt het ook beïnvloed door de dood van instincten.

Assterfte: pathogene biologie

Hymenoscyphus fraxineus behoort ook tot de roedelzwam Ascomycota genoemd worden. Deze schimmel is vooral in de zomer vaak in de grond te vinden. Daar vormen zich 2 tot 7 mm grote, komvormige, witte vruchtlichamen op de rottende bladeren van het voorgaande jaar. Om precies te zijn, deze cups worden gevormd op de bladstelen van essen, vruchtlichamen zijn slechts zelden te vinden op de houtachtige delen. In deze vruchtlichamen vormen zich de sporen, die vervolgens door de wind vrijkomen en in de lucht worden verspreid.

Wanneer deze sporen op essenbladeren terechtkomen, ontkiemen de sporen en infecteren ze de volgende es. De schimmel groeit dan vanuit de bladeren in de scheuten en takken, waardoor de schors en het hout afsterven. De schimmel dringt in principe door de bladlittekens of de dode zijtakken, maar ze komen ook tevoorschijn Symptomen aan de basis van de stam (necrose van de bast, verkleuring), de schimmel zit waarschijnlijk over de onbeschadigde bast doorgedrongen. Er wordt zelfs aangenomen dat de schimmel ook de wortels kan aantasten.

Assterfte: symptomen van schade

De meest opvallende symptomen van het afsterven van de as zijn natuurlijk de afstervende scheuten, twijgen en takken. De ziekte veroorzaakt echter een ongewoon breed scala aan symptomen die kunnen optreden op onze essen op de schors, hout, scheuten en bladeren. Meestal beginnen de bladeren te verwelken en worden bruin, terwijl de jonge, groene scheuten geleidelijk verwelken, dan kaneelbruin worden en uiteindelijk afsterven. Bomen van alle leeftijden kunnen worden aangetast.

Als je de essen van dichterbij bekijkt, zou je necrose moeten kunnen zien op de bast van aangetaste bomen (dode delen van de bast). Deze zijn langwerpig, afgebakend, soms verzonken en verkleuren bruin. Deze necrosen zijn vaak tongvormig en zetten uit. Vaak is er ook een dode tak in het midden van de necrose. De bomen proberen de necrose te overweldigen en zo de verspreiding te beperken.

Bij oudere essen vallen natuurlijk de schaarse kronen het meest op, die worden veroorzaakt door de vroege bladval en het afsterven van de scheuten. De kronen blijven van buiten naar binnen afsterven. De bladeren worden bruin tot zwart, drogen op en blijven lang aan de boom.

Omdat oudere bomen een grote stamdiameter hebben, duurt het langer voordat de necrose de hele stam omvat. Hierdoor hebben de essen meer tijd om opnieuw te ontkiemen en ontstaat er een bosje gebladerte. Als gevolg van de assterfte zijn de bomen ook verzwakt en vatbaar voor aantasting door andere schadelijke pathogenen zoals secundaire bastschimmels of houtrotpathogenen.

Bij jonge bomen is het gemakkelijk om dood te gaan omdat de bastnecrose snel de hele stam omvat. Als de hoofdscheut wordt aangevallen, proberen de jonge essen ze weer te verdrijven - deze scheuten sterven echter meestal ook in het volgende jaar. Als gevolg van deze nieuwe scheut, zogenaamde twists en bochten worden gevormd, splitsen de scheuten zich intenser, zodat één scheut van een takvertakking twee scheuten wordt.

Het hout van de es vertoont ook symptomen onder de necrose: er treedt diffuse grijsbruine verkleuring op, die niet hecht aan het verloop van de jaarringen. De verkleuring strekt zich in de lengte uit tot ver buiten het gebied van de necrose, en de verkleuring van het hout is zelfs in dwarsdoorsnede te zien.

Assterfte veroorzaakt de volgende symptomen:

• Dood van de boom
• Afsterven van scheuten, takken, twijgen
• Grijsbruine verkleuring van het hout
• Vroege uitval van de bladeren
• schors necrose
• Dunne boomtoppen met bosjes gebladerte
• Wilt

Ash dieback: wat kan helpen?

Aangetaste kwekerijplanten vormen een grote bedreiging voor de verspreiding van assterfte. Let er daarom bij het kopen op dat uw boomplanten gezond zijn en geen dode scheuten hebben.

Helaas is er op dit moment geen ervaring met curatieve maatregelen tegen assterfte. Aangezien de infectie afkomstig is van de gevallen bladeren, moet men proberen de infectiedruk te verminderen met de volgende maatregelen:

• Verbrand bladeren, begraaf ze of bewaar ze ver van essen
• Werk de bladresten in de grond of dek af met aarde

In de bosbouw wordt het momenteel over het algemeen niet aanbevolen om nieuwe essen te planten, maar aangetaste bomen wel Er worden regio's met individuele essen waargenomen die resistent of het minst tolerant zijn voor het afsterven van de as zijn. Daarom zijn er projecten om resistente as op te sporen en zaadplantages te planten - hiermee zouden we over naar schatting 20 jaar het eerste aszaad met een hogere ziektetolerantie kunnen hebben. Alle hoop is gevestigd op dit verzetsras.

Dergelijk onderzoek met betrekking tot resistente essen wordt bijvoorbeeld uitgevoerd door het Federal Forest Research Centre en de University of Natural Resources and Life Sciences, Wenen. Hiertoe werd het project "Ash in Need" gelanceerd om as-individuen met een hogere ziekteresistentie te vinden en samen te brengen in zaadplantages. De resistente essen worden in dergelijke plantages geplant, zodat van deze bomen vervolgens zaden kunnen worden gewonnen. Als u meer wilt weten over dit project, kunt u hier meer informatie vinden.

Ash dieback: verwar het niet

Er zijn altijd symptomen bij planten die erg op elkaar lijken, maar worden veroorzaakt door verschillende dingen.

Wanneer vrouwelijke essen beginnen te bloeien, wat niet elk jaar gebeurt, kan de aanblik doen denken aan het afsterven van asscheuten. En zelfs als essen vruchtbaar zijn, kan ontbladering van de kroon optreden. Er is echter geen necrose op de bast en alleen de vrouwelijke essen worden aangetast.

De meerjarige boomkrab (Nectria galligena) veroorzaakt open wonden aan de essen en vervormt de stam. Aan de randen van de kankerwonden zie je rode vruchtlichamen die ongeveer zo groot zijn als de kop van een speld.

Wanneer de as groeit door bacteriële kanker (Pseudomonas syringae subsp. savastanoi pv. fraxini) is aangetast, ontstaan ​​er eerst zwellingen op de twijgen en stam, die dan in de lengte openbarsten. Uit deze wonden groeien dan onregelmatige donkere gezwellen.

Late vorst in het voorjaar kan ook leiden tot verwelkende bladeren en dode scheuten, maar de bastnecrose en verkleuring in het hout ontbreken.

Daarnaast zijn abiotische oorzaken zoals droogte of aantasting door strooizout mogelijk, vaak zichtbaar door kroonontbladering, maar de bastnecrose en houtverkleuring ontbreken.

Mogelijke verwarring met asdieback:

• Kroonontbladering bij bloeiende vrouwelijke essen; sterke vruchtvorming
• Meerjarige boomkanker (Nectria galligena)
• Bacteriële kanker van de as (Pseudomonas syringaesavastanoi blz. fraxini)
• Verwelking en dode bladeren en scheuten door late vorst
• Abiotische oorzaken (droogte, zoutschade)