Wijnstokziekten: 8 veelvoorkomende wijnziekten om te bestrijden

Wijnstokken (Vitis) zijn niet alleen erg decoratief, ze zorgen voor schaduw, verfraaien huismuren en produceren met een beetje geluk jaar na jaar heerlijke druiven. Of het nu geel, groen, blauw of roze is, de ter plaatse geteelde druiven smaken gewoon het lekkerst. Wijnstokken kunnen echter tal van, min of meer hardnekkige ziekten veroorzaken. Dan is het zaak snel te reageren en passende maatregelen te nemen om te voorkomen dat individuele planten zich verspreiden of afsterven.

Veel voorkomende wijnstokziekten

Sommige wijnziekten kunnen grote schade aanrichten en de wijnstokken ernstig aantasten. Anderen vormen geen groot gevaar. Ze zijn meestal te herkennen aan de bladeren en vruchten van de wijnstokken en worden vaak duidelijk toegeschreven aan de verschillende wijnziekten. Dit maakt het mogelijk om ze snel en gericht te bestrijden. Effectieve bestrijding is echter vaak alleen mogelijk met goede preventie. Maar wat zijn de meest voorkomende ziekten van de wijnstok en hoe kunnen ze het meest effectief worden bestreden?

Echte meeldauw en valse meeldauw

echte meeldauw

• Een van de gevaarlijkste ziekten van de wijnstok
• Groei op muren en muren kan plagen aanmoedigen
• De ziekte treft al in het voorjaar alle groene delen van de plant
• Schimmel ontwikkelt zich bijzonder goed bij droog weer
• Wordt meestal relatief laat herkend
• Pas als de druiven zich niet goed ontwikkelen, donker worden en barsten
• Verdere symptomen zijn donkergrijze verkleuring van de bladeren en jaarlijkse scheuten
• Schimmel overwintert in knoppen en breekt volgend jaar weer uit

Verkeerde meeldauw

• Niet minder gevaarlijk
• Geeft, in tegenstelling tot echte meeldauw, de voorkeur aan aanhoudend vocht
• Komt vooral voor waar het niet beschermd is tegen regen
• Ontwikkelt zich aan de onderkant van de bladeren
• Verschijnt in de vorm van een wit paddenstoelengazon
• De druiven kunnen ook worden aangetast

Beide soorten echte meeldauw kunnen op een vergelijkbare manier worden bestreden. Je moet beginnen met het ontluiken door de wijnstok te besproeien met netwerkzwavel. Als het meerdere keren per jaar en gedurende meerdere jaren preventief wordt gebruikt, kan het infectie voorkomen. De zwavel vernietigt bijna alle insecten in de wijnstok, helaas ook de nuttige. Bij een eerste besmetting moeten alle geïnfecteerde delen van de plant worden verwijderd en moeten de wijnstokken worden uitgedund.

Rode brander

De zogenaamde rode brander is een schimmelziekte die zowel bladeren als bloeiwijzen aantast. Het komt vooral voor op steenachtige, humusarme, ondiepe en droge hellingen.

• Eerste symptomen zichtbaar na ongeveer 2-3 weken
• Rond eind mei tot begin juni, aantasting van de bladeren in de vorm van vlekken
• Bij lichte varianten zijn de vlekken geelachtig tot bruinachtig, met een lichtgroene rand
• Voor rode wijnen, robijnrood met een geel randje
• In het verdere verloop worden de aangetaste gebieden bruin en drogen ze op
• Een hernieuwde besmetting is in sommige gevallen mogelijk in juli/augustus
• Na frequente regenval is het risico op hernieuwde besmetting bijzonder hoog
• Aantasting van de bloeiwijzen is ook mogelijk
• Aangetaste bloeiwijzen drogen op

De meeste druivenrassen zijn vatbaar voor deze ziekte. Daarom moeten wijnstokken preventief, maar uiterlijk bij het begin van de besmetting, worden behandeld met goedgekeurde gewasbeschermingsmiddelen. De eerste behandeling moet zijn vanaf een scheutlengte van ca. 10 cm of van 4-5 volledig ontwikkelde bladeren. Het is het beste om kort voor de neerslag of direct erna te spuiten. In de regel is een tweede en derde behandeling nodig, elke 8-10 dagen.

tip: De schimmel overwintert in de op de grond liggende wijnbladeren. Als dit niet volledig wordt verwijderd, is de kans op besmetting in het volgende jaar erg groot.

Zwarte vlekziekte

Zwarte vlekziekte, ook bekend als scheutnecrose, wordt ook veroorzaakt door een schimmel. Het tast alle levende, groene delen van de plant aan en is vooral zichtbaar op de scheuten en bladeren. Aantasting vindt meestal plaats vanaf juni en wordt bevorderd door een lage pH-waarde van de bodem, te veel vocht en een te hoge stikstoftoevoer. Het komt het meest voor in regio's met veel neerslag.

• De eerste tekenen te zien op de bladeren die nog groeien
• Ze hebben een lichte bronsachtige verkleuring
• Ze blijven meestal onopgemerkt
• Zichtbare symptomen verschijnen later
• In de vorm van puntachtige bliksem en vervormingen op de bladeren
• Schurftachtige necrosen vormen zich onder geïnfecteerde, verhoute delen van de wijnstok
• Afstervend plantenweefsel wordt necrose genoemd
• Kan ook op alle groene delen van de plant voorkomen
• Geïnfecteerde druiven kleuren donkerblauw naar zwart
• Als de besmetting ernstig is, zijn de scheuten dicht bij de stam kreupel
• In de winter groeit er schimmel in delen van de bast die tot dan toe niet zijn beschadigd
• Vanaf februari zijn in de witte delen van de bast kleine zwarte puntjes te zien
• Punten zijn de sporenbedden van de schimmel

Aangezien deze schimmel zowel in eenjarig en meerjarig hout als op de bast overwintert, is het belangrijk alle aangetaste delen weg te snijden. In de regel is het raadzaam om onder het aangetaste hout op de wijn taps toelopend te stoken. De kofferbak wordt vervolgens in dit gebied herbouwd.

Het aangetaste hout dat uit de wijn wordt verwijderd, moet worden weggegooid met het huisvuil, maar idealiter verbrand. Bovendien kunnen fungiciden worden gebruikt voor de behandeling, die moet worden toegepast vóór neerslag of bij nat en koud weer. De eerste behandeling wordt gestart wanneer de knoppen barsten of de eerste groene scheutpunten worden zichtbaar. Na ongeveer tien dagen moet een nieuwe behandeling worden uitgevoerd.

tip: Goedgekeurde bestrijdingsmiddelen op basis van zwavel zijn zeer geschikt voor de eerste bespuiting.

Groenrot

Groenrot is een bederfelijke ziekteverwekker die vooral op wijnstokken voorkomt bij warm, vochtig weer en vooral in jaren waarin de bessen heel vroeg rijpen. Druiven die om verschillende redenen gewond of beschadigd zijn, worden aangevallen. Of het nu door wespen of vogels is, hagelstenen, geperste, gebarsten bessen, wormen of zonnebrand.

• Aangetaste rijpe bessen op de wijn worden lichtbruin van kleur
• Even later zijn aanvankelijk witte, dan blauwgroene pustuleuze sporenbedden te zien
• Groenrot komt vaak voor samen met botrytis (grijze schimmel) en azijnrot
• Aangetaste druiven moeten worden verwijderd
• Anders kunnen ze de druiven in gevaar brengen
• Er zijn geen fungiciden die voldoende effectief zijn tegen groenrot

Hierdoor is de preventie Ook van bijzonder belang bij de bestrijding van deze ziekte. Het is zo ontworpen dat verwondingen aan de druiven zoveel mogelijk moeten worden vermeden, en regelmatige snoeimaatregelen aan de wijn moeten ervoor zorgen dat de wijnstokken goed worden geventileerd. Anderzijds kan een gedeeltelijke ontbladering van de druivenzone nuttig zijn. Daarnaast kan het risico op infectie worden verminderd door botrytis te bestrijden.

Grijze schimmel

Grijze schimmel is een van de wijnziekten die wordt veroorzaakt door schimmels, vooral die van het geslacht Botrytis, en komt vooral voor in vochtige en koele nazomers. Vooral wijnsoorten die zeer dichte druiven vormen, zijn gevoelig. Het is echter relatief zeldzaam om het op beschutte plaatsen te vinden.

Als er sprake is van een besmetting, komt deze tot uiting in zwartbruine verkleurde plekken op jonge scheuten, bladeren, stengels en druiven. Bladeren en druiven verdorren en rotten. Aangetaste knoppen worden ook bruin. Aangetaste delen van de plant moeten consequent worden weggesneden om verspreiding te voorkomen. Bovendien worden bladeren en scheuten herhaaldelijk bestrooid met primair steenmeel.

tip: Als preventieve maatregel, ter bescherming tegen ziektes, zorg ervoor dat er voldoende afstand tussen de planten is en de wijn moet regelmatig worden gemengd. Plantversterkende middelen maken de wijn veerkrachtiger.

Azijnrot

Azijnzuurbacteriën en gisten, die ervoor zorgen dat het vruchtvlees en het sap van de druiven fermenteren, zijn verantwoordelijk voor de vorming van azijnrot. Het is het gevolg van eerdere verwondingen aan de druiven, waarbij een infectie alleen optreedt als er voldoende suiker en vocht op de druivenschil zit.

• Aangetaste druiven verspreiden een intense azijngeur
• In de laatste fase worden ze roodbruin
• Even later zijn ze hol
• Azijnvliegen komen vaak voor in en op de bessen
• Ze kunnen bijdragen aan de verspreiding van deze ziekte
• Een directe bestrijding van azijnrot is niet mogelijk
• Nogmaals, de beste controle is goede preventie
• Preventieve maatregelen zijn dezelfde als bij groenrot

tip: Zowel hele druiven als druivendelen op de wijn die aangetast zijn door groen- of azijnrot, moet niet te vroeg worden verwijderd, omdat dat de infectiedruk op de resterende bessen zou verminderen salarisverhoging.

Zwartrot

Zwartrot is ook een van de wijnziekten. Net als groen- en azijnrot, komt het ook voornamelijk voor in gebieden met meer regen in het voorjaar en de vroege zomer. Bladeren en scheuten van geïnfecteerde wijnstokken hebben kleine, scherp gedefinieerde, lichte vlekken met een donkerbruine rand. Op dood weefsel zijn kleine, glanzende, zwarte stippen, de vruchtlichamen van de schimmel, te zien. De druiven hebben aanvankelijk bleke vlekken, die later roodbruin en uiteindelijk zwart worden en afsterven. Zelfs onrijpe bessen hebben lichte roodbruine vlekken, ze drogen binnen een paar dagen op. Wat overblijft zijn fruitmummies waarop de vruchtlichamen zitten, waarin de schimmel overwintert.

Er zijn geen effectieve goedgekeurde bestrijdingsmiddelen tegen zwartrot. Ook de effecten van koper en zwavel zijn beperkt. Een bijzonder hoog besmettingsrisico komt van verwaarloosde, niet meer gecultiveerde wijngaarden in de buurt. Om zwartrot effectief te bestrijden is het aan te raden om dergelijke plekken te ruimen. Bovendien moeten fruitmummies tijdens de oogst worden gesorteerd en weggegooid, en regelmatige snoeimaatregelen moeten ervoor zorgen dat de wijnstokken goed worden geventileerd.

Esca-ziekte

Bij het uitbreken van de Esca-ziekte zijn verschillende schimmels betrokken. Symptomen van deze ziekte kunnen optreden tijdens de gehele vegetatieperiode, maar vooral vanaf de midzomer en in oudere wijngaarden. Het klinische beeld kan acuut of chronisch zijn.

• In acute vorm sterven bladeren en druiven plotseling af en drogen ze op
• In de chronische, lichte vlekken van verschillende grootte tussen de hoofdnerven van de bladeren
• Vlekkige gebieden sterven later af
• Wat meestal overblijft is een smalle groene streep langs de grotere bladnerf
• Groene strepen omlijnd in geel voor witte wijnsoorten, bordeaux voor rode wijnsoorten
• Bladeren drogen uit en vallen voortijdig af
• Op de druiven zijn bruinpaarse tot grijze vlekken te zien
• Bessen die nog jong zijn krimpen

Er zijn ook geen speciale middelen om dit te bestrijden. Stamrestauratie kan nuttig zijn, vooral bij jonge wijnstokken. Hiervoor worden ze in de winter tot gezond hout teruggesnoeid. Alle knipsels moeten worden weggegooid met het huisvuil of worden verbrand. Zoals bij de meeste wijnziekten, is preventie de beste bescherming voor de ziekte van Esca.