Diepwortelen en ondiep wortelen: uitleg en voorbeelden

Sommige bomen wortelen diep in de grond, terwijl andere hun wortels naar de zijkanten ontkiemen. Met dit groeigedrag worden bomen aangepast aan verschillende terreinomstandigheden.

De wortel is een onmisbaar plantenorgaan. Het wordt gebruikt voor de opname van voedingsstoffen en water, maar ook voor stabiliteit en heeft zelfs invloed op de bodem waarin het groeit. Het wortelstelsel bestaat uit de oudere skeletwortels, die de plant verankeren en dienen als transportroutes. De jongere vezelachtige wortels bevinden zich aan hun uiteinden. Alleen deze vormen aan de punten de fijnste wortelharen, die selectief en zeer gericht water en voedingsstoffen kunnen opnemen. Ook geven ze stoffen, zogenaamde exsudaten, af aan de bodem om voedingsstoffen beschikbaar te maken of micro-organismen te bevorderen. Afhankelijk van de vorm van de gehele wortelstructuur spreekt men grofweg van platte, diepe of hartwortels. Deze presenteren we nu in meer detail:

Ondiep en diepgeworteld: wat is het?

In de botanie kunnen twee hoofdwortelsoorten worden onderscheiden. Enerzijds zijn er de ondiepe wortels, waarvan het wortelstelsel zich slechts oppervlakkig rond de stam ontwikkelt. Aan de andere kant zijn er de diepgewortelde planten, waarvan de wortels diep in de grond graven. Er is ook een mengvorm, de zogenaamde hartwortels, zoals linde (Tilia) of beuk (Fagus)er zijn.

Er is een zekere correlatie tussen het aantal zaadlobben in planten en hun wortelontwikkeling. Voornamelijk de wortels van de eenzaadlobbigen, d.w.z. de eenzaadlobbige planten, zijn homorhizaal. Homorhizie beschrijft een wortelstelsel dat alleen uit gelijke wortels bestaat. Alle wortels ontwikkelen zich dus direct vanuit de scheutas en er ontstaat een vezelig netwerk, die zorgt voor een stevige verankering in de grond en een optimale opname van insijpelend regenwater kan.

Aan de andere kant is er de allorhicy van tweezaadlobbige planten, d.w.z. tweezaadlobbige planten. Hier is een duidelijk meer ontwikkelde hoofdwortel te zien, die tot taak heeft grondwater en nutriënten te lokaliseren. Extra secundaire wortels vertakken zich van de hoofdwortel. Voorbeelden zijn wortelgroenten zoals wortelen (Daucus carota) of witlof (Cichorium intybus var. foliosum). De Flachwurzler vormen meer dan één hoofdwortel. Zodat ze zich op rotsachtige of nabij de kust kunnen vestigen.

Wat zijn flatrooters?

Ondiepgewortelde planten zijn planten die hun wortels meestal horizontaal in de bovenste lagen van de grond verspreiden. Slechts enkele van hun zijwortels groeien verticaal de grond in. De diepte van de wortels is afhankelijk van de grondsoort en plant, maar kan, zoals bij sparren, tussen de 20 cm en 2 m liggen. Dit staat in contrast met de grootte van de kluit, die bij oudere bomen overeenkomt met de omtrek van hun kroon en er zelfs overheen kan groeien.

Ondiepe wortelplanten komen meestal voor op zeer droge of ondiepe gronden - of ook waar het grondwaterpeil dicht bij het grondoppervlak staat. Daarom, de meeste vetplanten de halfwoestijn of grassen die op oevers groeien met platte wortels.

Het voordeel van ondiepwortelende planten ten opzichte van diepwortelende planten is de directe toegang tot vers regenwater en de voedingsstoffen die het inspoelt. Door de geringe worteldiepte kunnen deze worden opgepakt voordat ze in de diepere bodemlagen sijpelen. Dit voordeel bestaat echter alleen bij een regelmatige watervoorziening. In droge perioden hebben de planten door hun korte wortels geen toegang tot het grondwater en bestaat er kans op uitdroging. Uit voorzorg ontwikkelen platwortelige planten daarom vaak dikke, waterbergende, zogenaamde succulente bladeren.

Een nadeel van de platwortelige planten is echter hun lage stabiliteit. Het ondiepe wortelstelsel biedt weinig houvast, vooral tijdens stormen, waardoor de bomen die tot deze categorie behoren een risico kunnen vormen voor huizen of auto's. Let daarom bij het planten op een bepaalde afstand. Ze staan ​​ook bekend om schade aan wegen of stoepen. Hierbij wordt een minimale afstand van 2,5 m aanbevolen. Bij metselwerk zelfs een afstand van 10 m.

Op kleigronden, waarvan bekend is dat ze veel water kunnen vasthouden, worden ondiepwortelende planten aanbevolen. Ook naast vijvers of andere watersystemen die zorgen voor een vochtige bodem. In diepere bodemlagen kunnen ze echter de voedingsreserves niet bereiken, daarom hebben veel platwortelige planten extra bemesting nodig. Ons Plantura organische universele meststof met een langdurige werking is geschikt voor veel struiken, bloemen, kruiden en groenten. Voor rotstuinen succulente platte wortels zijn uitermate geschikt, omdat ze ook tegen weinig water kunnen.

Tip: Sommige bomen zijn zowel ondiepe als diepe wortelers. Ze ontwikkelen penwortels als ze jong zijn en zetten ze later om in een ondiep wortelstelsel - zoals de walnotenboom.

Wat zijn diepwortels?

Planten die een lange, robuuste hoofdwortel vormen, ook wel penwortel genoemd, worden diepwortelaars genoemd. Deze groeit verticaal de grond in. Hoewel enkele kleine zijwortels vertakken van hun primaire wortel, hebben deze niet dezelfde functie als die van de ondiepe wortelers. Hun diepe wortelstelsel zorgt voor constant contact met grondwater, dus droge gebieden vormen geen uitdaging voor deze planten. Bovendien hebben diepgewortelde planten een goede stabiliteit in tegenstelling tot ondiepgewortelde planten en vormen daarom minder risico bij storm.

Voor tuinders worden diepgewortelde planten op zanderige, vrij droge grond aanbevolen. De wortels zoeken zelf op diepere niveaus naar water, waardoor ze minder vaak water hoeven te krijgen. In vochtige, kleiachtige bodems daarentegen bestaat het risico op wortelrot. Hetzelfde geldt voor dichtbij de kust. Op dergelijke locaties worden diepwortelende planten niet aanbevolen.

Het nadeel van diepgewortelde planten is dat het verplanten meestal veel werk met zich meebrengt, omdat hun wortels tot wel 40 m lang kunnen zijn in bijvoorbeeld bomen.

Tip: Hartwortels ontwikkelen hun wortels gelijkmatig in diepte en breedte, zodat ze een hybride vormen van de andere twee systemen. Als je een hartwortelstelsel in dwarsdoorsnede bekijkt, kun je een hartvorm herkennen.

Voorbeelden van ondiepe wortels

• esdoorn (acer): Esdoorn komt voor als ondiepe wortels, maar ook als hart- en diepe wortels.
• berk (Betula): Berkenbomen zijn platgeworteld en kunnen zich op bijna elke ondergrond vestigen.
• Peer (Pyrus communis): Peren zijn ondiepgewortelde fruitbomen, waarmee rekening moet worden gehouden bij het aanleggen van een plantage.
• as (Fraxinus excelsior): De zijwortels van de as lopen dicht bij het aardoppervlak.
• Spar (Picea): Sparren hebben ook ondiepe wortels en worden bijzonder vaak aangetast door windworp.
• hortensia's (Hortensia): Kleine struiken met ondiepe wortels zijn bijvoorbeeld hortensia's.
• lavendel (Lavandula): Lavendel is ook een ondiep gewortelde onderheester.
• liguster (Liguster): Om een ​​ondiep gewortelde liguster te kunnen verplanten, moet er een groot gebied rond de struik worden gegraven.
• Zure kers (Prunus cerasus): De wortels van de zure kers ontwikkelen zich langzaam.
• trompetboom (Catalpa bignonioides): De wortels van de trompetboom groeien plat tot hartvormig.
• weiden (Salix): Wilgen zijn ondiepe wortelers, omdat ze vaak groeien in de buurt van oevers met een hoge grondwaterstand.
• cipressen (Cupressus): Cipressen zijn ondiepgewortelde struiken of bomen die vaak op steenachtige grond voorkomen.

Voorbeelden van diepwortelers

• Zoete kauwgom (liquidambar): De diepgewortelde amberboom wordt steeds populairder in tuinen, maar ontwikkelt later hartwortels.
• taxus (belastingen): Na een paar jaar ontwikkelen taxusbomen fijne wortels aan de oppervlakte.
• Eik (Quercus): Dankzij de diepe wortels is de eik zeer robuust.
• Kaak (Pinus): De veronderstelling dat dennen ondiep geworteld zijn, is onjuist. Het zijn in feite diepwortels en ontwikkelen penwortels tot 10 m diep.
• Linde (Tilia): Jonge planten van de lindeboom hebben penwortels, bij oudere bomen ontwikkelt zich een hartwortelsysteem.
• paardebloem (Taraxacum): Bekend als wortelonkruid, moet de hele penwortel van de paardenbloem altijd worden uitgetrokken.
• rozen (roze): Rozen zijn planten die veel eten en daarom ontwikkelen ze ook diepe wortels. Om ze te helpen voedingsstoffen op te nemen, raden we onze Plantura biologische rozenmest. Vooral het hoge kaliumgehalte zorgt voor een goede winterhardheid en een betere weerstand tegen schimmelziekten.
• zoete kers (Prunus avium): De zoete kers is een diepgewortelde fruitboom.
• Spar (abies): Ook de sparren, die tot de dennenfamilie (Pinaceae) behoren, zijn diepgeworteld.
• jeneverbes (Juniperus): De jeneverbeshaag maakt indruk met zijn tot 6 m diepe wortels.

Wortels zijn verantwoordelijk voor de opname van water en voedingsstoffen door planten. Maar hoe geef je planten goed water? U kunt dat doen in ons artikel over het onderwerp planten water geven Ervaren.