Komkommermeloen planten, verzorgen en oogsten

De komkommermeloen of meloenkomkommer is een variant van de suikermeloen. Hoe de nieuwsgierige plant eruitziet, welke soorten er zijn en hoe je succesvol komkommermeloenen kunt telen, lees je bij ons.

De komkommermeloen (Cucumis melo var. flexuosus) lijkt aan de buitenkant erg op komkommer, maar verbergt sappig, zacht vruchtvlees met een lichte meloensmaak van binnen. We geven tips om de meloenkomkommer in je eigen tuin te kweken.

Komkommermeloen: oorsprong en eigenschappen

De komkommermeloen, ook wel meloenkomkommer genoemd, is een ondersoort van de Cantaloupe meloen (Cucumis melo). Ze is best close met haar komkommer (Cucumis sativus) verwant. Komkommermeloen en komkommer kunnen echter niet met elkaar vermengd worden. De komkommermeloen komt oorspronkelijk uit de subtropen en tropen van Azië en is via Armenië naar Europa gekomen. Tegenwoordig is de komkommermeloen een veel voorkomende groente in het Middellandse Zeegebied en de Zwarte Zee, in Zuid-Azië tot aan Japan.

De eenjarige komkommermeloen groeit klimmend en wordt ongeveer 40 cm hoog, maar kan dankzij de talrijke takken wel 1 m. bereiken² plaats innemen. De scheuten van de pompoenfamilie (Cucurbitaceae) zijn ruw en, net als de hele plant, bedekt met stugge, korte haren. De bladeren zijn langgesteeld en hartvormig met gekartelde randen. In de bladoksels ontwikkelen zich zowel ranken als bloemknoppen.

De bloeitijd van de komkommermeloen is tussen juni en september als deze vroeg op onze breedtegraden wordt gekweekt. De meloensoort vormt citroengele tot zongele bloemblaadjes in een trechter van 5 bloemen die aan elkaar zijn gegroeid en puur vrouwelijk of puur mannelijk zijn, d.w.z. alleen stuifmeel produceren. Komkommermeloenen zijn kruisbestuivers, dus ze vertrouwen op insecten en bieden hen nectar en stuifmeel voor hun bestuiving.

Na bestuiving ontwikkelen de vrouwelijke bloemen zich tot bolvormige, ovale of langwerpige, zacht behaarde, lichtgroene vruchten, waarvan sommige donkergroene strepen hebben. Binnenin rijpen de druppelvormige, roomwitte zaden van de meloenkomkommer tegen de late herfst.

De beste soorten

Er zijn inmiddels meerdere soorten komkommermeloenen die verschillen in vruchtvorm, consistentie en smaak.

• 'Armeens': Ook bekend als Armeense komkommer, valt deze meloenkomkommer op door zijn lange, dunne en zwaar geribbelde vruchten die lijken op lichtgekleurde slangkomkommers.
• 'barese': De hoogproductieve Italiaanse komkommermeloen heeft lichtgroene, druppelvormige vruchten met lichtgroene strepen. Jonge vruchten zijn zacht donzig.
• 'Mezza Lungo di Polignano': Deze uitzonderlijke Italiaanse komkommermeloen heeft vruchten van ongeveer 15 cm lang die volledig pluizig en harig zijn. Van de pluisjes heb je tijdens het eten echter geen last, dus je kunt gewoon genieten van de zoete en milde smaak.
• 'Tondo di Fasano': Deze Italiaanse komkommermeloen produceert bolvormige, grasgroene vruchten met wit vruchtvlees, die worden geoogst als ze ongeveer 10 cm in diameter zijn.
• 'Tondo di Manduria': Dit is een ronde tot ovaalronde meloenkomkommer met lichtgroene schil en donkergroene strepen en zeer sappig, zoet en zacht vruchtvlees.

Komkommermeloenen planten en zelf kweken

De komkommermeloen staat het liefst op zonnige, warme en beschutte plaatsen op losse, humusrijke en voedselrijke grond met een goede wateropname. De beste plaats is in de kas of op een huismuur op het zuiden, omdat de plant veel warmte nodig heeft. Maar de pompoenplant voelt zich ook thuis in een pot op het balkon of in een verhoogd bed, waar hij hangend aan de rand gekweekt kan worden. In het bed is het een goed idee om de komkommermeloen op een heuvel te planten, omdat de grond daar sneller opwarmt en overtollig water kan weglopen. Daarnaast moet je altijd minimaal twee komkommermeloenen samen kweken, omdat kruisbestuiving aanzienlijk meer fruit oplevert, meestal van betere kwaliteit. Na de meloenkomkommer moet ook bij andere pompoenplanten een teeltonderbreking van ongeveer 4 jaar in acht worden genomen.

Net als zijn verwanten, de meloenen en komkommers, wordt de meloenkomkommer ofwel binnen gekweekt of direct na de laatste late nachtvorst gezaaid. Binnen kweken heeft echter het doorslaggevende voordeel dat de oogst een paar weken langer is vroeg en op onze breedtegraden ontwikkelden zich dus aanzienlijk meer fruit tegen het einde van het seizoen in de herfst zullen.

Voor de voorcultuur worden de zaden van de komkommermeloen vanaf begin april in halfgevulde potten of multiplates op een voedselarm substraat geplaatst, afgedekt met 1 tot 2 cm aarde en bewaterd. Onze turfvrije Plantura Biologische Kruiden- & Zaadgrond is ideaal voor het kweken van groenteplanten, maar ook ideaal voor zwak consumerende kruiden. Het slaat vocht op en geeft het af aan de plantenwortels als dat nodig is, maar zorgt tegelijkertijd voor een goede ventilatie en vermindert het risico op wateroverlast in de pot. De zaadcontainers worden vervolgens warm en helder opgesteld bij 20 tot 25 °C. De eerste plantjes zijn al na 1 tot 2 weken te zien.

Als de planten buiten de rand van de pot uitsteken, kunnen ze tot boven worden gevuld met voedselrijke grond. U kunt ook de komkommermeloenen prikken en scheiden zodra het eerste echte blad te zien is. Voor het uitplanten moeten de zaailingen elk uur wennen aan de zonnestralen en buitentemperaturen.

Na de ijsheiligen kun je de komkommermeloen vanaf half mei planten. Kies hiervoor de juiste standplaats en bereid de grond of een bak voor met een inhoud van minimaal 15 tot 20 liter en een goede waterafvoer. In het bed moet de grond worden losgemaakt en, indien nodig, met volwassen compost of een langdurige meststof zoals de onze Plantura biologische tomatenmest, te verrijken. Een bemesting van de voedselhongerige meloenkomkommers in het plantstadium ondersteunt een krachtige groei en een goede bloei. De nutriëntenaanvoer komt langzaam vrij over meerdere weken en voorkomt zo in gelijke mate overbemesting of ondervoeding.

Als je de meloenkomkommer in de pot wilt planten, vul dan eerst een 2 tot 5 cm hoge drainagelaag van geëxpandeerde klei, grind of zand in de bodem van de pot om wateroverlast te voorkomen. Daarna wordt de pot afgedekt met een voedingsrijke potgrond zoals de onze Plantura biologische tomaat & groenteaarde vol. Het heeft een hoog compostgehalte, wat wortelvorming bevordert en water opslaat. Dit maakt het mogelijk om volledig zonder turf te doen, wat schadelijk is voor het klimaat. Ook hier kan compost of een overwegend organische langetermijnmeststof in de potgrond worden gemengd.

Komkommermeloenen worden net zo diep in de grond geplant als voorheen in de pot. De plantafstand is 50 cm tussen de planten en ongeveer 100 cm tussen de afzonderlijke rijen. Druk vervolgens de grond rond de jonge plant licht aan en geef flink water. Als de meloenkomkommers verticaal worden geteeld, moet een klimhulpmiddel in de grond worden geplant of de planten worden opgehoogd. Ideeën en verschillende soorten speeltoestellen vind je ook in ons artikel over klimhulpen voor komkommers.

De juiste zorg

Komkommers zijn, net als andere komkommerachtigen, dorstige en voedselhongerige planten. Ze moeten regelmatig worden bewaterd, vooral in de zomer, de grond mag nooit volledig uitdrogen. Opgewarmd regenwater uit het vat is hiervoor ideaal; te koud water kan leiden tot groeiachterstand en koudeschade aan de wortels. Geef in het beste geval nooit water over de bladeren, alleen rechtstreeks op de grond om ziektes als deze te voorkomen meeldauw voorkomen

Bemesting is een tweede belangrijke zorgmaatregel als je succesvol komkommermeloenen wilt telen. De klimmeloenplanten hebben een constante toevoer van stikstof en kalium nodig, vooral tijdens de bloeiperiode en vruchtvorming. Als er al een langdurig mestgranulaat aan de beplanting is toegevoegd, hoeft deze pas na ongeveer drie maanden te worden bemest. Het is echter niet zo eenvoudig om kunstmest toe te voegen, vooral niet bij potplanten en planten die de grond opklimmen. Hier kunt u een organische vloeibare meststof zoals de onze gebruiken Plantura Biologische Tomaten & Plantaardige Meststof, Om op terug te vallen. Dit wordt eenvoudig ongeveer een keer per week over het gietwater aangebracht, werkt snel en kan zelfs helpen bij acute gebreksverschijnselen.

Knijpen is een manier om meer vertakking in de meloenplanten te stimuleren. Dit is vooral zinvol voor planten die op de grond klimmen. Hier wordt de scheutpunt na ongeveer 5 bladeren afgesneden. Nu vertakt de hoofdscheut zich en vormt talrijke zijscheuten, wat in het algemeen tot een compactere groei leidt. Knijpen stimuleert ook de vruchtgroei omdat de plant zijn energie in het fruit steekt in plaats van in de scheutpunt.

Oogsten en gebruik van de komkommermeloen

De meloenkomkommer kan heel jong geoogst worden en net als een komkommer gebruikt worden. Hun schil is veel fijner dan die van komkommers en het vruchtvlees heeft naast een sterk komkommeraroma ook een milde zoetheid. Ze zijn dan ook een ideale vervanger voor mensen die komkommer niet goed verdragen, want meloenkomkommers bevatten geen bitterstoffen zoals cucurbitacine. Bij de langwerpige komkommermeloenen wordt het oogsttijdstip bereikt zodra ze tussen de 15 en 25 cm lang zijn. De ronde tot ovale variëteiten worden geoogst met palmgrote vruchten die een diameter hebben bereikt van ongeveer 10 tot 12 cm. Een scherp mes of snoeischaar is ideaal om het fruit met zo min mogelijk verwondingen te oogsten.

Als alternatief kunnen de vruchten wat langer aan de plant blijven zitten, waardoor er een meer meloenachtige smaak ontstaat met nog meer suiker. De vruchten zijn slechts enkele dagen koel maar niet onder de 10 °C en moeten daarom snel worden gegeten. Als komkommersalade, gestoofd en gebakken in Aziatische curry's of als tussendoortje, de meloenkomkommer kan overal in de keuken gebruikt worden waar ook komkommers of meloenen gebruikt worden zou. Natuurlijk kunnen komkommermeloenen worden bewaard. Je hebt eigenlijk geen suiker nodig, omdat de vruchten zelf zoeter zijn dan normale komkommers. Net zo komkommers bewaren lees je in ons speciale artikel.

Een andere vrucht die ons nog onbekend is, is de peer meloen (Solanum muricatum), ook wel Pepino genoemd. In het profiel presenteren we de nachtschadeplant (Solanaceae) en haar eisen qua standplaats, teelt en verzorging.