Anijs: tips voor planten in de tuin

De meesten kennen de anijssterren alleen als specerij in de keuken. We laten je kennismaken met de echte anijsplant en vertellen je hoe je anijs plant in de tuin.

De kruidige, kerstachtige steranijs uit de tropen (Illicium verum) heeft een naamgenoot die weinig met hem te maken heeft. anijs (Pimpinella anisum) is een specerij die al duizenden jaren wordt gebruikt en een medicinale plant die hier ook gedijt. In dit plantenportret leer je alles over anijs, de geschiedenis, de teelt en het gebruik ervan.

Anijs: oorsprong en eigenschappen van de anijsplant

Anijs behoort tot de schermbloemenfamilie (Apiaceae) en is dus nauw verwant aan venkel (Foeniculum vulgare),

koriander (Koriander sativum) En Karwij zaden (Carum carvi) verwant. Reeds 1500 voor Christus Chr. Anijs werd aanbevolen als remedie in een verzameling recepten uit het oude Egypte. De plant komt oorspronkelijk uit de oostelijke mediterrane landen en bereikte Duitsland in de bagage van benedictijner monniken ten tijde van Karel de Grote. Anijs groeit af en toe in het wild in weilanden en aan de randen van bossen. Tegenwoordig wordt anijszaad verbouwd in Noord-Afrika, Midden- en Zuid-Amerika, India en Midden- en Zuid-Europa, met het grootste areaal in Europa in Spanje.

De eenjarige anijsplant heeft donkergroene bladeren met drie lagen die op sterk vertakte, harige stengels zitten. Hij bereikt een hoogte van ongeveer 60 centimeter. De onderste bladeren zijn hartvormig en hebben lange stelen, de middelste hebben drie lobben en de bovenste zijn diep ingesneden en zwaar getand aan de rand. De bloemschermbloemen van de anijs lijken wit tot geelachtig en produceren rond-ovaal gespleten fruit. Als ze rijp zijn, zijn anijsvruchten grijsgroen-bruinachtig van kleur en ongeveer 5 millimeter lang. De essentiële oliën in de vrucht zijn verantwoordelijk voor de typische smaak, daarom worden alleen de zaden van het anijszaad geoogst.

Anijs planten: tips voor het kweken

Anijs kan ook in onze eigen tuinen worden gekweekt als een gemakkelijk te verzorgen kruidenplant. Hieronder leert u welke standplaats anijs het liefst heeft en hoe de plant wordt gekweekt.

De juiste locatie voor anijs

Anijs is een eenjarige, niet winterharde plant die de voorkeur geeft aan leemachtige en zanderige, voedselrijke en kalkrijke bodems. De grond moet goed worden gedraineerd, water opslaan maar nooit drassig worden. De locatie in het bed is ideaal belicht, zonnig en warm.

Hoe anijszaden te zaaien

Anijs wordt vanaf half april gezaaid met een rijafstand van ongeveer 30 cm direct in het bed op een diepte van ongeveer 2 cm. Overigens zijn er hier geen variëteiten, men differentieert alleen naar de oorsprong van de populaties. De grond moet altijd vochtig worden gehouden. De anijszaden ontkiemen pas twee tot drie weken na het zaaien en zijn als zaailingen nauwelijks competitief. Onkruid in het bed moet consequent worden verwijderd, zodat de anijsplanten zich goed kunnen ontwikkelen. Hazen en andere wilde dieren eten graag anijs, dus het is de moeite waard om de rijen planten in open tuinen nabij het bos af te schermen.

Anijsplant onderhouden

Anijs is zeer gemakkelijk te verzorgen en vereist niet veel aandacht. Bemesting met een overwegend organische langdurige meststof, zoals de onze, ondersteunt het begin van de plantontwikkeling Plantura biologische tomatenmeststof, de groei van de anijs. De plantaardige korrels worden oppervlakkig tussen de rijen verwerkt. Bodemorganismen knabbelen eraan en geven na verloop van tijd de voedingsstoffen die het bevat vrij voor de plantenwortels. In hete zomers moet je af en toe water geven, onkruid moet nog voorzichtig verwijderd worden.

Oogst anijs uit de tuin

Vanaf eind mei bloeit de anijs in delicaat wit en zal dankzij gretige bestuivers spoedig zaden zetten. Deze rijpen op de bloemschermen tussen juli en september. Afhankelijk van het weer en de locatie kan de oogsttijd worden uitgesteld. Een duidelijk teken van volwassenheid is het bruin worden van de kegels en zaden. Nu, 's ochtends als er dauw is, wordt de hele kegel afgesneden en binnenshuis gedroogd. In de ochtenduren blijven de zaden aan de bloeiwijze kleven en vallen ze er niet uit. Goed gedroogd en koel bewaard, is anijs ongeveer twee jaar houdbaar met een goede ontkieming, na drie tot vier jaar zal slechts ongeveer de helft ontkiemen. Hetzelfde geldt voor de aromatische etherische olie, die in de loop der jaren steeds minder wordt. Anijszaad moet daarom zo vers mogelijk worden gemalen en altijd als hele zaden worden bewaard.

Ingrediënten en toepassingen van anijs

Anijszaad bevat oliën met gezondheidsbevorderende ingrediënten zoals anethol en estragol. Suiker is ook in grotere hoeveelheden aanwezig en heeft anijs de synoniemen "zoete karwij" of "zoete venkel" gegeven. Niet iedereen houdt van de zoete en pittige smaak, daarom polariseren anijsproducten mensen vaak. In Duitsland is anijs vooral bekend als broodkruid samen met venkel- en karwijzaad of in recepten uit grootmoeders tijd, vooral in anijscake. In de mediterrane keuken wordt anijs gevonden in gebak, jam en desserts. Na het eten bevordert sterke anijslikeur zoals anijs, raki of ouzo het spijsverteringsproces. Samen met vermout(Artemisia-absinthium) en venkel, anijs is een van de hoofdbestanddelen van absint.

De ovale gespleten vruchten zijn een van de oudst bekende remedies die nog steeds worden gebruikt. Het ingrediënt anethol heeft een slijmoplossend en krampstillend effect en remt tegelijkertijd de groei van bacteriën. De positieve effecten van anijs op indigestie en catarre van de luchtwegen zijn wetenschappelijk bewezen. We vinden het vooral in zoet smakende hoest- en maagdarmthee. De dagelijkse dosis zaden is 3 gram, die worden gedronken als anijsthee. Er is ook essentiële anijsolie, maar deze mag niet onverdund worden gebruikt.

Bij huisdieren zoals honden en katten zal een druppel anijsolie bij het kammen van de vacht insecten zoals mijten en luizen afstoten. Anijs mag echter nooit in hoge doses worden gebruikt, omdat allergische reacties kunnen optreden. Kinderen mogen anijs pas vanaf zes jaar gebruiken, omdat allergieën ook in de vroege kinderjaren kunnen optreden.

Een naaste verwant van anijszaad en venkel is de pittige Karwij zaden, dat niet alleen populair is vanwege zijn smaak. We laten je kennismaken met de specerij en medicinale plant.