De vormentaal van de architectuur van vandaag is diverser dan ooit. Want naast gevestigde stijlen, blijven technische vooruitgang en nieuwe creatieve attitudes nieuwe elementen creëren of bekende vormen opnieuw interpreteren. Nergens is dit duidelijker dan bij het onderwerp daken. In onderstaand overzicht vind je tal van archetypen, maar ook subvormen van het meest bepalende en soms ook het grootste onderdeel van een gebouw.
Zadeldak
Dat Zadeldak wordt in grote delen van Duitsland en de wereld beschouwd als de gevestigde dakvorm die al eeuwen wordt gebruikt. Gevormd uit twee grotendeels identieke dakvlakken die samenkomen in een doorlopende nok, geeft het het gebouw een duidelijke richting. Het manifesteert zich in twee tegenover elkaar liggende, driehoekige gevelzijden en twee veelal langere zijden, waarop de dakvlakken naar boven lopen richting de nok en dus veelal in het midden van de woning.
Kenmerken
Meestal dezelfde helling van beide dakoppervlakken, dakhelling zelden minder dan 10 graden, meestal meer van 15 graden tot 60 graden en meer
bouw
ofwel als spantendak waarin tegenover elkaar liggende spanten elkaar ondersteunen, ofwel als Gordingdak met de spanten op een dragende onderconstructie van horizontaal hout rest
dakbedekking
traditioneel bakstenen of betonnen dakpannen, vroeger vaak leisteen of houten shingles, tegenwoordig is plaatwerk of zelfs vergroening mogelijk
bijzonderheden
zeer veelzijdig qua hellingshoek, dakbedekking en het toevoegen van lichtstraten, dakkapellen en andere constructies, op hellingen of daarbuiten speciale gebruikseisen, ook asymmetrisch met excentrische nok of verschillende dakrandhoogtes gevonden worden
Dwars dak
Eigenlijk is dat wat het is Dwars dak niet rond een dak, maar rond twee zadeldaken die elkaar loodrecht kruisen en overlappen. Zo heeft een gebouw met een kruisdak ook een optische richting, maar een duidelijke hoofdrichting wordt pas gegeven als een van de zadeldaken domineert. Bij gelijke daken zijn er uiteindelijk vier puntgevels van gelijke waarde.
Kenmerken
Meestal symmetrische opbouw van de afzonderlijke daken, maar afwijkingen in hellingshoek, maatvoering en nok-/overstekhoogtes zijn mogelijk
bouw
meestal gordingdak, spantendakconstructie kan slechts in beperkte mate worden gebruikt, omdat de spanten elkaar niet kunnen ondersteunen in het kruisingsgebied
dakbedekking
zoals een zadeldak, meestal pannen of
bijzonderheden
Gemeenschappelijke dakvorm in middeleeuwse kerken, meestal met een dominant hoofddak en een ondergeschikte dwarsstructuur
Middendak
Dat Middendak is geen zelfstandig dak van een heel gebouw, maar alleen het dak van een constructie op een andere dakvorm, d.w.z. een dakkapel of een gevel. De vorm van dit kleinere, duidelijk ondergeschikte dak kan de vorm hebben van talrijke hier beschreven daken, bijvoorbeeld het zadeldak, het lessenaarsdak of het platte dak. Vatdaken of schilddaken komen minder vaak voor.
bouw
meestal zoals toegewezen hoofddak
dakbedekking
geen restricties, vaak aangepast aan het hoofddak, maar nu ook vaak als foliedak, met plaatstalen overkapping of groen
bijzonderheden
vaak een vloeiende overgang tussen het middendak en de zijbouw van een dwarsdak
Huizen met alleen dak
Zelfs huizen met alleen daken hebben eigenlijk geen zelfstandige dakvorm. Meestal gebruikt u een klassieke zadeldakvorm. Het belangrijkste kenmerk is dat de zijwanden onder het dak volledig ontbreken of tot een bouwkundig minimum worden herleid. Alle gebruiksfuncties zijn rondom de dakruimte ondergebracht, terwijl alleen de gevelwanden optisch aanwezig zijn. Traditioneel wordt gekozen voor een steile dakvorm met hellingshoeken van 45 graden en meer om de gerealiseerde ruimte binnen de dakvlakken zoveel mogelijk te optimaliseren.
schilddak
Meestal gevonden in een historische context schilddak heeft de typische zadeldakvorm, met verder hellende dakvlakken in plaats van de buitenmuren die anders in de gevel omhoog lopen.
Kenmerken
Hoofddak duidelijk herkenbaar, schilddak duidelijk ondergeschikt, doorlopende dakrandhoogte in schilddak en hoofddak
bouw
Meestal als gordingdak met dragende onderconstructie, aangezien een zelfdragend spantendak in het gebied van de heupvlakken niet mogelijk is
dakbedekking
traditioneel shingles, leisteen of baksteen, maar technisch zijn alle soorten dakbedekking mogelijk
bijzonderheden
Typische dakvorm in historische functionele gebouwen in Zuid-Duitsland, voordeel van de lagere buitenmuren door het weglaten van de gevel
Scheef schilddak
Dit is een ondervorm van het schilddak Scheef schilddak. Het vertegenwoordigt een tussenvorm tussen
Kenmerken
uitgesproken hoofddak leesbaar, sterke ondergeschiktheid van de scheve heupvlakken
bouw
alleen met een dragende onderbouw in de vorm van gordingen, lig- of stastoelen etc. mogelijk
dakbedekking
zie schilddak
bijzonderheden
Meest voorkomende dakvorm van de typische binnenplaats van het Zwarte Woud, vaak met balkons die onder de schilddaken hangen
Schildvoet dak
De omkering van het halve schilddak is het zogenaamde schilddak. Hier is alleen de "voet" van het dak voorzien van een schilddak. De bovengeveldriehoek daarentegen blijft boven het heupoppervlak zichtbaar met een horizontaal boveneinde. Deze dakvorm kan ook gecombineerd worden met het hieronder beschreven mansardedak, zodat de schilddaken in de Ga door het gebied van de lagere, steilere dakgebieden, maar de bovenste helft van het dak heeft een leesbaar gevelontwerp leert.
tentdak
Hoewel het in eerste instantie lijkt op een extreem uitgesproken schilddak, vertegenwoordigt het tentdak vertegenwoordigt een zeer unieke typologie, die duidelijk verschilt van het zadeldak. In tegenstelling tot hem bestaat het uit vier gelijke, loodrecht op elkaar staande dakvlakken die op een nokpunt samenkomen.
Kenmerken
Gelijke dakvlakken met dezelfde hellingshoek en gelijke dakrandhoogte aan alle zijden, vooral geen oriëntatie van een voorkeursdakzijde in zuivere vorm terug te vinden in puntgebouwen met een vierkante of veelhoekige plattegrond, dakhellingen zoals bij schuine dakvarianten mogelijk
bouw
meestal met dragende centrale gording of centrale nokstijl, zelfdragende spantenconstructie niet mogelijk omdat er geen oppositie is van de spanten
dakbedekking
Beperkingen alleen vanwege de gekozen dakhelling
bijzonderheden
vaak te vinden in bijna vierkante gebouwen met een minimale nok, dan eigenlijk de extreme vorm van het schilddak, maar vanwege de visuele nabijheid meestal tentdak genoemd
mansardedak
Je zou de gedachte achter je moeten hebben mansardedak beschrijven, zou men zeker het dichtst in de buurt komen van de beschrijving van een zadeldak, waarbij de dakvlakken naar buiten werden gebogen om het volume te vergroten. Uiteindelijk ontstaat op deze manier een tweedelig dak. Het bovenste gedeelte wordt gevormd door een platter zadeldak. In de richting van de dakrand sluiten steilere vlakken aan op de dakvlakken. Vaak wordt in het steilere dakdeel een bijna volledige verdieping bereikt. Deze zolderruimte kan dan ook tal van ramen hebben.
Kenmerken
recht dak met hoofdrichting en nok, symmetrische opbouw, lager dakoppervlak met een hogere helling dan de bovenkant van het dak, onderste dakvlakken met een hoge hellingshoek van bijna 90 graden, bovenste deel duidelijk vlakker, vergelijkbaar met normale nokdaken,
bouw
Door de tweedelige spanten is het verplicht om een dragende onderconstructie te hebben, vaak als gordingdak op dragende binnenmuren
dakbedekking
Uniforme bedekking van de onder- en bovendakoppervlakken, vaak pannen, maar ook leisteen en plaatwerk komen steeds weer terug
bijzonderheden
vooral in de 18e En 19. Dakvorm erg populair in de 19e eeuw, tegenwoordig vaak gebruikt om het dak te verzwaren en het aantal leesbare verdiepingen te verminderen
Schilddak mansardedak
Het schilddak is een combinatie van de eerder beschreven schilddak- en mansardedakvormen. Bij hem wordt het mansardedak op de puntgevels aangevuld met klassieke schilddakvlakken, die eveneens zijn opgedeeld in twee dakvlakken met verschillende hellingen.
Zolder verlamd schilddak
Een andere combinatie van deze twee dakvormen is het mansardedak met verlamd schilddak. In tegenstelling tot het mansardedak
Hier wordt alleen het bovenste dakoppervlak met een vlakkere helling aangevuld met een schilddak, terwijl de gevelwanden behouden blijven in het steile dakgedeelte eronder.Monopitch dak
Dat Monopitch dak vertegenwoordigt een van de eenvoudigste dakvormen ooit. Het bestaat uit een enkel, hellend vlak. De opening in één richting geeft het gebouw ondanks de ontbrekende nok een duidelijk leesbare oriëntatie, terwijl de ontbrekende Dakvlakken maken een goed gebruik van de ruimte mogelijk en de helling maakt een natuurlijke en technisch eenvoudige regenwaterafvoer mogelijk inschakelen.
Kenmerken
Helling van enkele graden tot 45 graden kan worden gevonden, hoe hoger de helling, hoe groter de bereikte verschillen in de hoogte van de ruimte
bouw
Afhankelijk van de overspanning, ofwel als zelfdragende plaat of met medium ondersteuning van de binnenmuur of draagbalk
dakbedekking
Afhankelijk van de dakhelling, folie-, bitumen- of plaatstalen dak, vanaf ca. 10 graden, ook pannen of betonnen dakpannen zijn mogelijk, vaak vergroend bij nieuwbouw
bijzonderheden
Lange tijd gebruikt in kleinere functionele gebouwen, voor woongebouwen en andere representatieve objecten alleen in de moderne tijd (ca. uit 1920) "ontdekt"
Offset lessenaarsdak
Het offset monopitch dak is een bijzondere vorm van het monopitch dak. Twee lessenaarsdaken zijn tegen elkaar geplaatst en wat betreft de nokhoogte tegen elkaar verschoven. Het resultaat is een bijna zadeldakvorm, waarbij op de "nok" tussen de dakvlakken een muurstrook overblijft. Deze dakvorm wordt vaak gebruikt om vanuit een centraal punt natuurlijk licht in een gebouw te krijgen.
Plat dak
hoewel dat Plat dak Vertegenwoordigt eigenlijk de eenvoudigst denkbare vorm van een dak, het biedt veel ontwerpvrijheid. Het platte dak kan als lichte ruit als het ware boven het gebouw zweven, of onzichtbaar blijven achter de naar boven lopende buitenmuren. Hoe verschillend de optiek ook kan zijn, de uitdagingen die zich voordoen op het gebied van constructie en gedetailleerde training zijn net zo verschillend.
Kenmerken
Vlak oppervlak als bovenzijde van het gebouw met minimale helling, vormgeving zichtbaar met vooruitstekende dakrand, of met oplopende ommuring als zolder mogelijk
bouw
Dragerlaag van hout of staal, alternatief gewapend betonplaat, afhankelijk van de overspanning met of zonder extra ondersteuning
dakbedekking
Folie of bitumen, groen of extra bekledingen van grind, platen of plaatstaal zijn mogelijk
bijzonderheden
Ondanks de naam, nooit helemaal vlak om regenafvoer te garanderen, volgens de richtlijnen voor platte daken minimaal 2% helling vereist
Vat dak
Dat Vat dak is een vrij nieuwe dakvorm, die pas in relevante maat en aantal verscheen in de context van industrialisatie en de bijbehorende staalconstructies. Het deelt tal van kenmerken met de koepel, maar heeft in tegenstelling tot de koepel een duidelijke richting, vergelijkbaar met een richel. Het tondak wordt vaak gebruikt in industriële gebouwen of infrastructurele constructies.
Kenmerken
Gewelfd, nokloos dakoppervlak met twee evenwijdige dakranden, geen uniforme dakhelling
bouw
meestal als een reeks steunbogen van metaal met daartussen stutten, meer zelden van hout of beton, in individuele gevallen ook als een platte constructie van beton of metselwerk
dakbedekking
meestal metaal als materiaal dat zich gemakkelijk aan de ronding kan aanpassen, klassieke bekledingen zoals bakstenen zijn daarentegen ongeschikt
bijzonderheden
onderscheidend, nogal ongebruikelijk uiterlijk, omdat het voornamelijk groot en vooral lang is Gebouwen, zoals treinstations etc., zijn bekend, maar tegenwoordig keer op keer in individueel geplande woningbouw vinden
