Gewone spekkever: uiterlijk, beten en vallen

In de natuur spelen de spekkevers (Dermestidae) een belangrijke rol in het ecosysteem door te helpen bij het volledig elimineren van kadavers. In magazijnen en woonruimtes behoren de insecten echter tot de gevreesde materiaal- en opslagplagen. Als diervoeder of voedsel niet afgesloten wordt opgeslagen of als er te lang afval in huis blijft, zijn dit een aantrekkelijke voedselbron voor de larven van de gewone spekkever.

Voorval

Spekkevers (Dermestidae) komen wereldwijd voor in bijna 900 soorten, waaronder ongeveer 70 in Duitsland. Het bekendste en meest voorkomende lid van de familie is de gewone spekkever (Dermestes lardarius), die oorspronkelijk uit Europa komt. De toenemende mobiliteit van mensen en de uitwisseling van goederen in de loop van de globalisering zorgen echter voor een verdere verspreiding, zodat de kever tegenwoordig op bijna alle continenten te vinden is.

Verschijning

De gewone spekkever doorloopt verschillende stadia in zijn ontwikkeling. Van het ei tot de volwassen kever hebben de insecten daardoor een heel ander uiterlijk. Maar ook voor de leek zijn ze gemakkelijk te herkennen, omdat ze karakteristieke kenmerken hebben.

volwassen kevers

De gewone spekkever is gemakkelijk te onderscheiden van andere soorten kever. Hoewel het ongedierte niet bijzonder groot is, heeft het een onderscheidend uiterlijk. Terwijl de kop, het halsschild en de onderste vleugeldeksels zwart gekleurd zijn, is er een opvallende lichte horizontale streep op de bovenste vleugeldeksels.

• Lengte: bijna 1 cm
• Vorm: langwerpig ovaal
• voorste dekschilden: geelachtig tot lichtbruin behaard
• met 3 zwarte stippen op elke vleugeldekking
• achtervleugelkap: zwart
• Antennes: duidelijk gescheiden, driedelige club als eindschakel

Eieren

De eieren van Dermestes lardarius zijn klein en glanzend wit van kleur. Het vrouwtje legt de eieren niet allemaal bij elkaar, maar meestal in clusters van ongeveer een dozijn bij een geschikte voedselbron.

• Lengte: 2 mm
• Diameter: 0.3mm

larve

In tegenstelling tot de volwassen kevers schrikken de larven van de gewone spekkever af voor licht en trekken ze zich het liefst terug op donkere plaatsen. In dit ontwikkelingsstadium moeten ze veel eten om snel te groeien. Omdat de huid van keverlarven er niet mee groeit, verliezen ze hun huid meerdere keren. De larve is ook gemakkelijk te herkennen aan zijn uiterlijk:

• Lengte: 5 tot 15 mm
• Vorm: langwerpig-ovaal
• lang bruin haar
• gerangschikt in plukjes
• lijken op harige rupsen
• twee sterke haken aan de voorlaatste ledemaat
• drie paar poten op het voorlichaam

Nimfen

Na meerdere vervellingen neemt de larve een andere vorm aan. Ze wordt een nimf die al een beetje op de spekkever lijkt. Afhankelijk van de temperatuur hebben ze één tot enkele maanden nodig om zich te ontwikkelen tot een volgroeid insect. De nimfen krijg je zelden te zien omdat ze diep in hun schuilplaats graven.

• Lengte: 7 tot 10 mm
• ivoor en zachte huid
• Vorm: langwerpig
• kort, fijn haar

levenswijze

In het wild overwintert de gewone spekkever meestal in het popstadium. Als de temperatuur in april boven de 16 graden stijgt, komen de insecten uit en zwermen ze uit. Je vermogen om te vliegen is goed ontwikkeld. Ze kunnen ook lange afstanden afleggen op zoek naar een partner. Na de bevruchting legt het vrouwtje 100 tot 200 eieren op een geschikte voedselbron. Als het warm genoeg is, duurt het maar tien dagen voordat een larve uit een ei komt. De volgroeide larven van Dermestes lardarius graven in beschermde grond om te verpoppen. Dit bevat:

• hout
• karton
• papier
• piepschuim
• Mortier

Trouwens: De poppen zijn relatief tolerant ten opzichte van droogte en kou. Zelfs bij min zeven graden Celsius overleven ze ongeveer twee maanden.

Levensverwachting

Onder optimale omstandigheden (25 graden en 65% relatieve luchtvochtigheid) ontwikkelen de larven zich slechts ongeveer zeven weken. Hier in Duitsland wordt gewoonlijk slechts één generatie per jaar in de open lucht opgevoed. In huis of in een warm pakhuis kunnen zich per jaar meerdere generaties ontwikkelen. Gewone spekkevers hebben een levensverwachting van maximaal 300 dagen bij kamertemperatuur. Als de temperaturen op de lange termijn dalen of stijgen, sterven de kevers al na enkele weken.

voeding

Terwijl volwassen spekkevers zich uitsluitend voeden met stuifmeel en nectar, hebben hun larven dierlijke voedselbronnen nodig voor ontwikkeling. In de natuur zijn spekkeverlarven voornamelijk aaseters. Daarbij spelen ze een belangrijke rol in de natuurlijke afvalverwerking. Ze eten in hoog tempo kadavers met huid en haar tot op het bot bloot.

Schadelijk effect

In de menselijke omgeving wordt de kever gevreesd als een materiële en hygiënische plaag. Als de insecten massaal verschijnen, kan de schade door eten erg hoog zijn in magazijnen, musea, supermarkten en particuliere huishoudens. Vaak is een beet of schrapen van een product of voedsel met de monddelen al voldoende om het ongeschikt te maken voor consumptie, gebruik of verkoop. Voorkeursmaterialen die larven van spekkevers eten, zijn onder meer:

• Vlees en vleesproducten (zoals worst, spek en ham)
• Diereneten
• Harde kaas
• Gedroogde vis
• Eiernoedels
• leer
• knuffels
• Insectencollecties

Omdat de kevers ook keratine kunnen verteren, kunnen ze zich ook voeden met veren, bont of wollen textiel. Plantaardige producten zoals chocolade of cacaobonen zijn ook populair vanwege hun hoge vetgehalte.

Gevaar voor mensen

Gewone spekkevers brengen geen gevaarlijke ziekten over, dus ze vormen geen directe bedreiging voor de mens. Gevoelige mensen moeten echter voorzichtig zijn, omdat de uitwerpselen van de insecten allergieën of gastro-intestinale klachten kunnen veroorzaken. Daarnaast kunnen de larven bij gevaar giftige pijlharen op de buik schieten en zo irritatie van huid en luchtwegen veroorzaken. De gewone spekkever kan met één beet de menselijke huid niet steken of verwonden. Ook hoeft niemand bang te zijn voor een beet van een larve.

Plaag herkennen

Gewone spekkevers zijn voornamelijk nachtdieren, maar ze oriënteren zich op het licht en kunnen het huis binnenkomen. In de meeste gevallen worden echter eieren of larven binnengebracht via besmet diervoeder of voedsel. Bij ernstige besmetting kunnen de larven niet alleen materialen van dierlijke oorsprong beschadigen. Als er een gebrek aan diervoeder is, houden de plagen ook van boeken of houten planken. De schade veroorzaakt door het bijten of schrapen met de monddelen is vergelijkbaar met die van motten. Draadvormige uitwerpselen zijn ook indicatief voor de schuwe kever. De eitjes zijn vrij klein en daardoor niet makkelijk te herkennen. Deze worden echter altijd in de buurt van een voedselbron bewaard.

Feromonenval

Als u vermoedt dat de gewone spekkever zich in uw huis heeft genesteld, kunt u het beste een speciale val voor het insect aanschaffen. Dit is een doos of karton omhuld met lijm en voorzien van soortspecifieke boodschapperstoffen (feromonen). Deze feromonen worden normaal gesproken vrijgegeven door de reproductieve vrouwtjes om de mannelijke Dermestes lardarius aan te trekken. De kevers vliegen richting de val en plakken dan aan de lijm.

Een feromoonval is alleen geschikt voor het opsporen van een spekkeverplaag. Een volledige bestrijding met zo'n val is niet mogelijk, omdat als een kever zich al heeft voortgeplant, de val niet erg effectief is. Larven en vrouwtjes reageren helemaal niet op feromoonvallen.