Identificeer inheemse rattensoorten in Duitsland

Al millennia lang worden ratten beschouwd als een zich snel vermenigvuldigende plaag. De knaagdieren komen wereldwijd voor in alle klimaten en levensgebieden. Er zijn in Duitsland slechts twee inheemse rattensoorten: de bruine rat en de met uitsterven bedreigde huisrat.

Bruine rat (Rattus norvegicus)

Naar schatting 95 procent van alle ratten in Duitsland behoort tot deze soort, die ook wel de rioolrat wordt genoemd. Bruine ratten komen in dit land nog maar ca. 200 jaar in huis en hebben nu door hun snelle groeitempo en de voorkeur voor rattensoorten zoals de huisrat waren bijna volledig inheems in ondergrondse habitats onderdrukt. Niemand weet precies hoeveel bruine ratten er zijn: schattingen gaan uit van aantallen tussen één en vier ratten per menselijke inwoner.

• tot 350 miljoen ratten in Duitsland
• Drager van talrijke gevaarlijke ziekteverwekkers
• Rattenvlooien als oorzaak van de grote historische pestepidemieën
• maar ook cholera, tyfus, dysenterie, tuberculose, toxoplasmose, hepatitis of het gevreesde hantavirus overbrengen

Opmerking: Hierdoor is een rattenplaag in Duitsland aangifteplichtig. Als u rattenuitwerpselen of zelfs een rat ontdekt, moet de openbare orde en gezondheidsafdeling die verantwoordelijk is voor uw gemeenschap worden geïnformeerd.

Voorkomen & habitat

Oorspronkelijk afkomstig uit Azië, hebben bruine ratten zich nu bijna wereldwijd verspreid door hun trekbewegingen. Ze leven voornamelijk in menselijke nabijheid - er is hier veel voedsel - en ook in wateren. Als oorspronkelijke bewoner van grondwerken bevolkt de bruine rat vooral ondergrondse, vochtige holtes zoals riolen. Het komt bijvoorbeeld ook voor in kelders en stallen.

Verschijning

Bruine ratten verschillen in hun uiterlijk aanzienlijk van de zeldzamere huisratten. Ze zijn aanzienlijk groter en zwaarder, en hun oren zijn ook kleiner.

• Lichaamslengte: 20 tot 28 centimeter
• Staartlengte: tot ca. 21 centimeter, bijna lichaamslengte
• Kleur: bruingrijs tot bruinzwart, staart kaal
• Gewicht: 200 tot 400 gram, zelden tot 500 gram

Opmerking: Bruine ratten worden zeer zelden gezien, omdat de dieren alleen 's nachts in de buurt van mensen verschijnen. Overigens komen huisratten bijna uitsluitend in huizen voor, aangezien bruine ratten het liefst buiten bewoonde woningen blijven.

levenswijze

Bruine ratten leven als een uitgebreide familie in grote groepen die tot 60 leden kunnen bevatten en een bepaald territorium voor zichzelf opeisen. De roedelleden herkennen elkaar aan hun karakteristieke familiegeur, zodat onbekende bruine ratten direct worden herkend en aangevallen.

• Vrouwtjes in een roedel zijn tegelijkertijd vruchtbaar
• tussen zes en acht jongen per nest
• binnen slechts drie maanden geslachtsrijp worden
• na slechts drie weken zijn de nakomelingen grotendeels onafhankelijk
• Moeder klaar om weer te ontvangen
• tot 500 nakomelingen per vrouw en jaar (inclusief één generatie kleinkinderen)

Bruine ratten zijn overwegend schemerig en nachtdieren. Ze kunnen ook heel goed zwemmen, duiken en klimmen.

Opmerking: Ratten kunnen zichzelf verbazingwekkend smal maken. In principe is geen opening te klein, want waar een rattenkop doorheen past, perst de rest van het lichaam er probleemloos doorheen.

Voering

Bruine ratten zijn alleseters die de voorkeur geven aan plantaardig voedsel, maar ook aas en vers vlees of vlees. Versla geen vissen. De dieren eten bij voorkeur granen die rijk zijn aan koolhydraten, maar ook jonge plantknoppen en -scheuten, evenals verschillende soorten fruit en noten. Daarnaast zijn bruine ratten soms roofzuchtig en jagen ze op vogeleieren, jonge vogels, muizen of amfibieën. Ze zoeken ook graag naar voedsel in menselijk afval, daarom is het voeren van eenden in parken nu verboden. Het gevoerde brood trekt de graanminnende ratten aan.

Ontlasting

Omdat levende ratten zelden worden gezien, herken je een rattenplaag meestal aan de: Ontlasting. Omdat de dieren geen vaste uitwerpselen hebben, zijn de overblijfselen bijna overal te vinden. Bovendien worden zowel de ontlasting als de urine gebruikt om het gebied te markeren, daarom is ontlasting niet ongebruikelijk op blootgestelde plaatsen - bijvoorbeeld op verhoogde stenen.

• verse mest: zacht, donker en glanzend
• oude mest: grijsachtig, dof, kruimelig
• gemiddeld ca. twee centimeter lang
• afgeronde uiteinden
• spindelvormig of conisch

Opmerking: Bruine ratten leven niet alleen in riolen, maar graven zelf ook grondconstructies met één of meerdere openingen. Deze zijn vaak te vinden onder taluds of stoepplaten, onder dichte bodembedekkers en op muren.

Zwarte rat (Rattus rattus)

Net als de bruine rat is ook de huisrat drager van vele ziekten die gevaarlijk zijn voor de mens en wordt daarom als een plaag beschouwd. De populaties van deze inheemse rattensoort zijn echter sterk afgenomen sinds de opmars van de bruine rat, waardoor de huisrat nu op de rode lijst van bedreigde diersoorten staat.

Voorkomen & habitat

Ook de huisrat komt oorspronkelijk uit de tropische streken van de wereld en heeft zich via de scheepvaart grotendeels verspreid over bijna de hele wereld. Daarom wordt deze soort ook wel de scheepsrat genoemd. De huisrat is al zo'n 2000 jaar thuis in Europa. Huisratten komen, in tegenstelling tot bruine ratten, vooral voor in menselijke woningen, waar het droog en warm is. Ze nestelen zich voornamelijk op zolders, in kelders en in scheidingswanden. Buiten komen ze echter minder vaak voor en daarom mag je ervan uitgaan dat ratten in de tuin bruine ratten zijn.

Verschijning

Ter vergelijking: huisratten zijn veel kleiner en smaller dan bruine ratten, ze hebben ook grotere ogen en oren, een spitsere snuit en een langere staart. De eveneens blote staart van huisratten is meestal langer dan het eigenlijke lichaam.

• Lichaamslengte: 17 tot 22 centimeter
• Staartlengte: tot ca. 23 centimeter
• Kleur: bruingrijs tot donkerbruin tot zwart
• Gewicht: tot ca. 250 gram

Opmerking: Huisratten verschillen niet alleen van bruine ratten in hun uiterlijk. De twee inheemse rattensoorten verschillen ook wat betreft hun leefgebied en dieet.

Lifestyle & voeding

Huisratten zijn ook alleseters, maar eten zelden dierlijk voedsel. De dieren eten voornamelijk granen, fruit en groenten, maar ook zaden en noten. Huisratten leven ook in groepen, hoewel hun sociale structuur niet zo uitgesproken is als die van bruine ratten. Een alleenstaande vrouw baart tussen de zes en twaalf jongen per nest - tot zes keer per jaar. Als er een rattenplaag wordt gevonden, is deze vaak erg groot. Net als bruine ratten zijn huisratten vooral 's nachts en in de schemering actief. Ze zijn ook uitstekend in klimmen en zwemmen.

Ontlasting

Omdat huisratten altijd in beweging zijn, deponeren ze hun uitwerpselen niet op een centrale plek. In plaats daarvan verspreiden ze het over een groter gebied waar ze voornamelijk wonen: op zolders, in kelders, graanschuren, stallen, schuren, enz.

• verse uitwerpselen: licht tot middenbruin
• oude mest: wordt donkerder
• gemiddeld één tot twee centimeter lang
• lijken op gebogen worsten
• puntige uiteinden

Opmerking: Raak ratten- of muizenpoep nooit met blote handen aan en draag mond- en neusbescherming bij het verwijderen. De ziekteverwekkers bevinden zich in de ontlasting en kunnen bijvoorbeeld via inademing worden overgedragen.

Veel Gestelde Vragen