inhoudsopgave
- Avondpauwvlinder (Smerinthus ocellata)
- Hommel (Hemaris fuciformis)
- Dennenbuizerd (Sphinx pinastri)
- Walstrobuizerd (Hyles gallii)
- Ligusterhavik (Sphinx ligustri)
- Lindenhavik (Mimas tiliae)
- Populier Havik (Laothoe populi)
- Scabiosa-zwermers (Hemaris tityus)
- Duivenstaart (Macroglossum stellatarum)
- Wolfsmelkbuizerd (Hyles euphorbiae)
- Veel Gestelde Vragen
Schrik niet als je een rups met een angel in de tuin ziet. In de meeste gevallen is het een ongevaarlijke rups uit de familie van de vlinders (Sphingidae).
In een notendop
- De rupsen van de zwermers hebben op de 8e een doornachtige structuur. Abdominaal segment
- het is een anale hoorn die roofdieren afschrikt
- Zwermers worden vaak erg groot
- de rupsen zijn ongevaarlijk voor de mens
- 20 soorten in Centraal-Europa, 1200 soorten wereldwijd bekend
Avondpauwvlinder (Smerinthus ocellata)
- Voorkomen: in heel Europa, in boomgaarden, parken, vochtige bossen
- Voorkomen: juli tot september
- Grootte: 7 tot 8 centimeter
- Kleur: eerst groen, dan roze
- Feature: blauwe anale hoorn
- Voedergewassen: wilg (Salix), populier (Populus), appelboom (Malus)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Hommel (Hemaris fuciformis)
- Voorkomen: overal in Europa, aan de bosranden, op bloemenweiden
- Voorkomen: april tot mei, juni tot juli
- Grootte: 3,5 tot 4 centimeter
- Kleur: lichtgroen, witte lengtelijn aan de zijkanten, ruw oppervlak met puntige wratten, donker gekleurde buik
- Kenmerk: roodachtige anaalhoorn, donker aan het eind
- Voedergewassen: walstro (Galium), kamperfoelie (Lonicera), rododendron (Rhododendron)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: ja
Dennenbuizerd (Sphinx pinastri)
- Voorkomen: overal in Midden- en Zuid-Europa, in naaldbossen
- Voorkomen: april tot mei
- Grootte: 7,5 tot 8 centimeter
- Kleur: groen met bruine rug, roomwitte verticale strepen aan de zijkanten, lichtere kop met donkere strepen, een olieachtige glans voor verpopping
- Feature: donkere anale hoorn
- Voedergewassen: den (Pinus), spar (Picea)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Opmerking: De dennenbuizerd is een van de meest voorkomende haviksoorten in Centraal-Europa. Het is ook bekend als de dennenpijl.
Walstrobuizerd (Hyles gallii)
- Voorkomen: overal in Midden-Europa, aan de randen van bossen, in kuuroorden, op heide
- Voorkomen: juli tot september
- Grootte: 7 tot 8 centimeter
- Kleur: groen of bruin met zwarte vlekken of zwart met gele vlekken, rode poten
- Feature: rode anale hoorn
- Voedergewassen: walstro (Galium), wilgenroosje (Epilobium angustifolium) Toxiciteit: nee
- Gevaar: bijzonder beschermd
Ligusterhavik (Sphinx ligustri)
- Voorkomen: overal in Centraal-Europa, aan de randen van bossen, in parken en tuinen
- Voorkomen: juli tot september
- Grootte: 9 tot 10 centimeter
- Kleur: heldergroen, wit-roze of wit-paarse strepen, gele stippen
- Kenmerk: heldere anale hoorn, glanzend zwart aan het einde
- Voedergewassen: liguster (Ligustrum), sering (Syringa), es (Fraxinus)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Lindenhavik (Mimas tiliae)
- Voorkomen: overal in Centraal-Europa, aan de bosranden, in parken en lanen
- Voorkomen: april en juli
- Grootte: 4 tot 5,5 centimeter Kleur: lichtgroen of lichtblauw, driehoekige kopcapsule
- Feature: blauw-paarse anale hoorn
- Voedergewassen: Linden (Tilia), els (Alnus), iep (Ulmus)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Populier Havik (Laothoe populi)
- Voorkomen: in heel Europa, in bossen, tuinen en parken
- Voorkomen: april tot mei
- Grootte: 4 tot 5 centimeter
- Kleur: groen met gele horizontale strepen
- Feature: gele anale hoorn
- Voedergewassen: Populier (Populus), Wilg (Salix)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Scabiosa-zwermers (Hemaris tityus)
- Voorkomen: overal in Europa, aan de bosranden, in tuinen
- Voorkomen: april tot mei, juni tot juli
- Grootte: 4 tot 5 centimeter
- Kleur: aanvankelijk groen, later overal paars, lichte lengtelijnen aan beide zijden van het lichaam, paarse vlekken in elk segment
- Kenmerk: roodachtige anaalhoorn, twee zwarte haren aan het uiteinde
- Voedergewassen: Scabiosa (Scabiosa), gewone duivelsbeet (Succisa pratensis), walstro (Galium)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: ja
Duivenstaart (Macroglossum stellatarum)
- Voorkomen: overal in Centraal- en Zuid-Europa, in tuinen en parken
- Voorkomen: april tot juni
- Grootte: 4,5 tot 5 centimeter
- Kleur: meestal groen of bruin, witte vlekken op het lichaam, een gele en een witte lengtelijn aan de zijkanten
- Kenmerk: groene anaalhoorn, zwart en geel aan het einde
- Voedergewassen: walstro (Galium), spurflower (Centranthus), meekrap (Rubia tinctorum), lievevrouwebedstro (Galium odoratum)
- Toxiciteit: nee
- gevaar: nee
Wolfsmelkbuizerd (Hyles euphorbiae)
- Voorkomen: overal in Centraal-Europa, open graslanden
- Voorkomen: april t/m mei, soms ook augustus t/m september
- Grootte: 7 tot 9 centimeter
- Kleur: rode basiskleur, witte en kleine zwarte vlekken aan de zijkanten, grote gele, groene of oranje vlekken, gele of rode lengtelijn aan de zijkanten
- Feature: rode anale hoorn met zwarte tip
- Voedergewassen: strandwolfsmelk (Euphorbia paralias), cipreswolfsmelk (Euphorbia cyparissias)
- Toxiciteit: De darminhoud is giftig voor roofdieren
- Bedreiging: bedreigde diersoort, staat op de rode lijst
Opmerking: De kroontjesbuizerd, die met een angel uit de kleurrijke rupsen komt, wordt met een spanwijdte van 9 tot 11 centimeter beschouwd als de grootste nachtvlinder in Midden-Europa.
Veel Gestelde Vragen
Kunnen havikrupsen jeuk of allergieën veroorzaken?
De rupsen van de haviksvlinder zien er indrukwekkend uit met de angel op hun buik, maar zijn ongevaarlijk voor de mens. In tegenstelling tot hen kunnen rupsen van de eikenprocessierups (Thaumetopoea processionea) ernstige jeuk en huidirritatie veroorzaken.
Hoe bescherm je tuinplanten tegen schade door rupsen?
Zonder rupsen geen vlinders en geen motten! De meeste rupsen richten niet veel schade aan. Zorg voor goede nestmogelijkheden voor zangvogels. Bescherm bedreigde planten door ze regelmatig te verzamelen en lijmringen te gebruiken.
Welke natuurlijke vijanden hebben rupsen?
De sluipwespen en zandwespen zijn belangrijke vijanden van de rupsen. Sluipwespen leggen hun eitjes in de rupsen, die dan afsterven. Zandwespen verlammen rupsen met een gif en eten ze geleidelijk op.
