Zaden winnen: zelf zaden oogsten

Zoals het zaad, zo de oogst: we laten je zien hoe je je favoriete planten kunt gebruiken om zaden te produceren voor het komende jaar.

Als je wilt oogsten, moet je eerst zaaien - maar moet je echt elk voorjaar nieuwe zaden kopen? Nee, zaden kun je ook in je eigen tuin halen, en wel heel gemakkelijk. We laten je zien hoe je zaden van een grote verscheidenheid aan groenten en bloemen kunt nemen en bewaren voor de volgende jaren.

Zaden verkrijgen: welke planten zijn geschikt om zaden te produceren?

Zaden kunnen alleen worden verkregen van groenteplanten, zomerbloemen en ook vaste planten die vruchtbare bloemen produceren. Deze bloemen moeten op hun beurt bestoven worden, dus de aanwezigheid van insecten als bestuivers is vaak een vereiste. Dubbele of steriele bloemen en bloemen van exotische planten worden in de eerste plaats niet bestoven en produceren daarom geen zaden. Alle planten die geoogst zijn voordat ze bloeien - zoals sla of kool - kunnen ook geen zaden produceren. Als je toch zaden van deze planten wilt halen, oogst je geen individuele planten, maar wacht je op de bloei en zaadvorming.

Er is ook het speciale geval van hybride zaden: hybride variëteiten produceren vaak zaden, maar ze doen het wel zijn niet stabiel voor zaden, zodat de resulterende nakomelingen heel anders zijn dan hun moederplanten kan.

Tip: Hybride rassen krijgen het achtervoegsel "F1" op de zaadverpakking. Nakomelingen van hybride planten zijn niet uniform, slechts de helft heeft dezelfde genetica als de moederplant. De andere helft kan heel verschillende eigenschappen hebben.

Zaden oogsten: stapsgewijze instructies

In principe is het oogsten van zaden voor alle planten erg gelijkaardig. Zoek dus eerst gezonde, sterke planten en verzamel alleen van deze zaden. Zieke planten mogen niet worden geoogst: aan de ene kant is de zaadkwaliteit vaak aanzienlijk slechter en aan de andere kant worden sommige ziekten via zaden overgedragen. Als je deze uitzaait, kunnen de kleine plantjes snel ziek worden en afsterven. Als je eenmaal de ideale planten hebt uitgekozen, moeten ze goed verzorgd en van voedingsstoffen worden voorzien, want bloei en zaadvorming kosten de plant veel kracht. Het gebruik van een hoogwaardige organische meststof is een belangrijke onderhoudsmaatregel. Je komt er alles over te weten in ons speciale artikel Plantaardige meststof, zijn eigenschappen en voordelen.

Om de zaden volledig te laten ontwikkelen, moet je zeker wachten tot de vrucht rijp is of de zaadkoppen bruin en droog worden. Nu kunt u de zaden verwijderen, schoonmaken en eventueel vruchtvlees verwijderen. Controleer of de zaden echt schoon zijn: eventuele vervuiling kan er later toe leiden dat de zaden gaan schimmelen of dat ziektes worden doorgegeven aan de nieuwe generatie.

Zaden uit eigen tuin halen: instructies

1. Bemest en verzorg planten goed.
2. Wacht op bloei en zaadvorming.
3. Laat fruit of zaden volledig rijpen en verzamel alleen van sterke, gezonde planten.
4. Scheid zaden netjes van pulp en andere onzuiverheden.
5. Zaden drogen, vullen en labelen.
6. Bewaar op een droge en koele plaats en zaai opnieuw binnen de respectieve levensduur van de zaden.

Zelf groentezaden oogsten

Afhankelijk van het type plant vormen groentezaden zich in vruchten, peulen, peulen of vrij op de bloeiwijze. De extractie van zaden is dienovereenkomstig anders. We gaan in op de verschillende soorten groenten en leggen uit hoe je er zelf zaden uit kunt halen.

tip: Als u niet zeker weet in welke groep u uw groente zult vinden, bekijk dan ons artikel Indeling in de verschillende soorten groenten Verleden.

Fruit groente

Deze omvatten de plantenfamilies van de nachtschadefamilie (Solanaceae) en de pompoenfamilie (Cucurbitaceae), waarin de vruchten worden geconsumeerd.

Onder de nachtschadefamilie vinden we de tomaat als vertegenwoordiger (Solanum lycopersicum), Paprika (Capsicum annuum), Physalis (Physalis peruviana) en aubergine (Solanum melongena). Het zijn grotendeels zelfbestuivers, waardoor het ras gemakkelijk te onderhouden is. Om de zelfbestuiving te ondersteunen is het de moeite waard om 's ochtends de open bloemen van de Solanaceae te schudden om je eigen stuifmeel op de stempel te verdelen. Vanaf augustus rijpen de vruchten van deze groentefamilie en kunnen ze geoogst worden. Voor de zaadproductie worden vanaf het midden van het seizoen zachte, rijpe vruchten geoogst. De zaadkwaliteit is het beste voor de vruchten die niet als eerste en niet als laatste rijpen.

Vanwege hun gelatineuze schil worden tomatenzaden twee tot drie dagen in water geweekt en dagelijks gespoeld totdat de zaden vrij zijn. Dit wordt gevolgd door drogen op papier. Paprika-, physalis- en auberginezaden kunnen direct op keukenpapier worden uitgesmeerd en op deze manier worden gedroogd.

tip: Een gedetailleerde gids over het onderwerp "Tomatenzaden verkrijgen“Te vinden in ons speciale artikel.

Indien pompoen (Cucurbita sp.), courgette (Cucurbita pepo subsp. pepo convar. giromontiina), Meloen (Cucumis melo) of komkommer (Cucumissativus), zijn de zaden van de komkommerachtigen altijd omgeven door een smakelijke vrucht. De zaden kunnen samen met het rijpe fruit worden verkregen. Cucurbitaceae zijn echter strikte kruisbestuivers. Ze vormen individuele mannelijke en vrouwelijke bloemen, die hommels en bijen graag bezoeken. Helaas maken de gretige insecten geen onderscheid tussen de soorten die ze bestuiven. Dus in de volgende generatie komen gemengde rassen van pompoen en courgette snel tevoorschijn als planten dicht bij elkaar staan.

Aandacht: Erger nog, kruising in de volgende generatie kan leiden tot de synthese van bittere stoffen, de zogenaamde Cucurbitacinendie, indien overmatig geconsumeerd, kan leiden tot krampen en erger. Iedereen die zaden van komkommers, pompoenen, meloenen en courgettes gebruikt die ze zelf hebben verzameld, moet de resulterende zaden gebruiken Het is dus essentieel om op fruit te letten of ze een zeer bittere smaak hebben - en bij twijfel, geef er de voorkeur aan weggooien.

Bij pompoenen is de tijd om zaden te verzamelen gewoon de oogsttijd in de herfst, bij courgette en komkommer daarentegen moet je er wat langer over doen Wacht dan anders: Beide vruchten worden vaak geoogst voordat ze volledig rijp zijn, omdat ze dan beter smaken, nog mals zijn en nauwelijks zaden bevatten bevatten. Laat de vrucht tot in de herfst langer aan de plant dan normaal. Het is het beste om het fruit aan het einde van het seizoen te laten hangen voor zaadproductie, anders zullen de planten in totaal aanzienlijk minder fruit produceren. Om komkommer- en courgettezaden of pompoenpitten te verkrijgen, snijdt u de vrucht open, verwijdert u de zaden met een lepel en spoelt u ze krachtig af met water. Zodra al het vruchtvlees is losgekomen, leg je de zaden op keukenpapier om te drogen. Na een paar dagen kunnen de zaden worden gebotteld en bewaard. De zaden van tomaten en paprika's kunnen vijf tot tien jaar ontkiemen, die van pompoen, courgette en dergelijke ongeveer vier tot vijf jaar.

Wortel-, blad- en bolgewassen

Deze omvatten de families van de uienfamilie (Amaryllidaceae), de schermbloemen (Apiaceae), de madeliefjesfamilie (Asteraceae) en de kruisbloemige of koolfamilie (Brassicaceae). Al deze plantenfamilies zijn kruisbestuivend en kunnen kruisen met andere soorten in hun soort.

De uienfamilie, zoals ui (Allium cepa) en prei (Alliumporrum), bloeien meestal pas in het tweede jaar. Dus als je zaden wilt krijgen, moeten ze niet worden geoogst. In de zomer van het tweede jaar vormen zich meerdere lange, bladloze bloemstelen met bolvormige, witgroene bloemhoofdjes. Na bestuiving door insecten ontstaan ​​zwarte, gerimpelde zaden die snel uitvallen als ze rijp zijn. Daarom wordt de volledige bloeiwijze geoogst wanneer de schutbladen rond de zaden droog zijn en ongeveer tien dagen bij kamertemperatuur drogen. Bolzaden kunnen slechts ongeveer een jaar ontkiemen.

Wortel- en knolgroenten uit de umbelliferae-familie, zoals wortel (Daucus carota), Pastinaak (Pastinaca sativa), Venkel (Foeniculum vulgare) en selderij (Apium graveolens) bloeien meestal in het tweede jaar, wortelen soms zelfs in het eerste jaar. In de lente van het tweede jaar vormen zich langwerpige, schermvormige bloeiwijzen, die onopvallend groen of wit bloeien. Insecten bestuiven graag de bloemen en er vormen zich snel zaden, die in de herfst rijpen. De sikkelvormige tot ronde zaden vallen snel naar beneden als het droog is, daarom worden de schermen in de vroege ochtenduren in hun geheel gesneden en in huis gedroogd. De zaden van wortelen, pastinaken en dergelijke kunnen ongeveer twee jaar kiemen.

De wijdverspreide familie van madeliefjes, waaraan zwarte schorseneren (Scorzonera hispanica) en witlof (Cichorium intybus), maar ook de salade (Lactuca sativa), bloeien deels in het eerste, deels in het tweede jaar. Het zijn ook kruisbestuivers die kunnen kruisen tussen verschillende variëteiten binnen de soort als de variëteiten ongeveer 3 km van elkaar verwijderd zijn. In oktober rijpen de bestoven bloemen tot dopvruchten, die net als de schorseneren een soort parachute hebben, de pappus, om de wind te verspreiden. Hier moeten de zaden worden geoogst zodra de witte pappus zich ontvouwt, wat tussen september en oktober gebeurt. Ook deze zaden worden één tot twee weken in huis bij kamertemperatuur gedroogd. Overigens wordt bij het klaarmaken van de zaden de pappus verwijderd zodat het volgend jaar makkelijker te zaaien is. De composieten ontkiemen betrouwbaar gedurende ongeveer vier jaar.

De populaire koolfamilie, waaraan rucola (Eruca sativa), maar ook houtskool zoals palmkool (Brassica oleracea var. palmifolia) horen, bloeien meestal in het tweede jaar. Sommige soorten houden van radijs (Raphanus sativus) bloeien gedeeltelijk in het eerste jaar. Voor de keuken worden ze allemaal in het eerste jaar geoogst en geconsumeerd. Deze gewassen moeten dus nog een jaar staan ​​en mogen niet geoogst worden. Tijdens de bloeiperiode worden hier felgele, kruisvormige bloemen gevormd, die insecten van nectar voorzien en daarom populair zijn bij bezoekers. Dit betekent echter ook dat alle genoemde plantenfamilies en hun vertegenwoordigers kruisbestoven zijn en dat de variëteiten vaak onderhevig zijn aan verandering als gevolg van niet-rassend genetisch materiaal van dezelfde soort. In de koolfamilie vormen zich langwerpige peulen met ronde, zwarte zaden erin. Vanaf half september kunnen de zaadkoppen in huis worden afgeknipt en gedroogd. Verwijder hiervoor de zaden uit de peulen en laat ze aan de lucht drogen. Koolplanten ontkiemen betrouwbaar tot vier jaar na de oogst.

Zaadgroenten: de peulvruchten

Deze omvatten peulvruchten uit de vlinderfamilie (Fabaceae), evenals een grote verscheidenheid aan maïsvariëteiten (Zea mays), die behoren tot de zoete grassen (Poaceae).

Wie onder de vlinders houdt van lens (Lens culinaris), Sugar snaps (Pisum sativum) of boon (Phaseolus vulgaris) Als je zelf aan zaden wilt komen, is dat niet moeilijk. Deze groenten bloeien en produceren fruit in hetzelfde jaar van zaaien. Peulvruchten zijn zelfbestuivers, dus het betreffende ras kan altijd veilig worden bewaard in de volgende generatie zonder kruising. Na de bloei van mei tot augustus vormen zich snel kleine groene peulen, die snel groter, vezelig en uiteindelijk bruin en droog worden. Laat de peulen aan de plant totdat ze bruin worden, opdrogen en beginnen te ritselen. De zaden binnenin worden hard als ze rijpen tegen de late zomer tot de late herfst. Wacht in het beste geval tot het einde van het seizoen, anders zullen de bonen- of erwtenplant minder opbrengst voor de keuken opleveren. De droge peulen worden van de inmiddels afgestorven planten verwijderd en in huis een beetje gedroogd. In de winter kun je de nu droge zaden uit de peulen halen, vullen en bewaren. Erwten, bonen en dergelijke kunnen ongeveer twee tot vier jaar ontkiemen.

Bij zoetgrasmaïs is het bemesten, oogsten en drogen iets anders. Hier wordt de mannelijke bloem gevormd op de maïsplant en de vrouwelijke bloem wordt gevormd op de toekomstige kolf; deze wordt bestoven door de wind. Maar dit betekent ook dat een nabijgelegen maïsveld of maïsplanten van andere variëteiten gemakkelijk kunnen kruisen en zo de gezaaide variëteit met zijn genetische samenstelling kunnen veranderen. Wil je zelf je eigen soort houden, dan doe je er kort voor de vrouwelijke bloem een ​​zak over en bescherm je deze zo tegen vreemd stuifmeel. Dit is te herkennen aan de lichtgroene naalddraden die uit de zuigerbekledingsbladeren gluren. Wanneer de vlag, d.w.z. de mannelijke bloem bovenaan de scheut, begint te stuiven, wordt het stuifmeel verzameld bijvoorbeeld op papier door het te schudden en vervolgens over te brengen op de vrouwelijke naalddraden.

Zet de zak weer op en wacht tot de kolf zich eronder vormt. De twee tot zes kolven per plant rijpen in oktober, terwijl de maïsplant zelf sterft. Als de schutbladen ook zijn uitgedroogd, kan de hele kolf worden geoogst en in huis opnieuw worden gedroogd. Na één tot twee weken bij kamertemperatuur kunnen de zaden van de spindel worden gewreven en op een droge en koele plaats worden bewaard. Maïszaden kunnen ongeveer vier jaar ontkiemen.

Bloemzaden oogsten

Steriele en dubbele bloemen, zoals dubbelbloeiende stokrozen, vormen geen zaden, ze kunnen niet worden gebruikt voor zaadproductie. Anders rijpen de zaden van veel bloemen en vaste planten in de herfst en kunnen ze worden geoogst. Bij veel planten zitten de bloemzaden in kleine hoofdjes, bijvoorbeeld in de composieten zoals goudsbloem (Calendula officinalis) of zonnebloem (Helianthus annuus). Het verkrijgen van bloemzaden is heel eenvoudig, het hele zaad staat, bolvormig of langwerpig, zoals bij lavendel (Lavandula angustifolia), afgesneden en in huis gedroogd. De zaden zijn gemakkelijk los te maken van de zaadkoppen als ze volledig droog zijn. Verwijder alle resterende delen van de plant en bewaar de zaden in geëtiketteerde zakken of potten. De meeste bloemzaden kunnen ongeveer twee tot vijf jaar ontkiemen.

tip: Zaden van winterharde vaste planten hebben vaak een koudeprikkel of andere behandeling nodig om te ontkiemen, wat leidt tot de kiemrust. Deze zogenaamde "stratificatie" kan individueel op de verschillende zaden worden uitgevoerd - dit is iets voor echte experts. Makkelijker, maar ook met een lager slagingspercentage door hongerige plagen, is om de zaden te oogsten en weer buiten te zaaien. Op deze manier krijgen de zaden normaal gesproken precies de juiste prikkels om gestimuleerd te worden om te ontkiemen. Het is niet ongebruikelijk dat de kieming volgend voorjaar plaatsvindt.

Geoogste zaden drogen

Zaden moeten goed worden gedroogd voordat ze worden opgeslagen. Dit gebeurt op een warme, droge plek in huis, omdat het buiten vaak te vochtig en koel is tegen de tijd dat de zaden in de herfst worden geoogst. Bloemzaden worden als geheel gedroogd, waar ze later gemakkelijk van af komen. Zaden van vruchtgroenten dienen vrij te zijn van pulpresten, peulen en peulen kunnen in hun geheel worden gedroogd. Bij kamertemperatuur duurt het ongeveer een week voordat zaden droog genoeg zijn om te worden bewaard. Vochtige of onrijpe zaden hebben meer tijd nodig om te drogen, anders kan er snel schimmel ontstaan ​​wanneer de zaden worden bewaard.

Bewaar zaden op de juiste manier

Droge zaden bewaar je het beste op een droge, donkere en koele plaats. Hiervoor is een papieren envelop of een gesloten glazen vat het beste. Bij de laatste moeten de zaden echter echt droog zijn, omdat restvocht snel tot schimmelvorming leidt. Ingesloten in luchtdichte containers blijven zaden het beste in de kelder en blijven ze lang houdbaar om te ontkiemen. Te veel hitte daarentegen vermindert het kiemvermogen en de levensduur van de zaden aanzienlijk. Afhankelijk van de soort blijven zaden 1 tot 10 jaar houdbaar en moeten ze binnen hun respectieve levensduur weer de tuin in.

De populaire zaadbommen kunnen bijzonder goed worden gevormd met bloemzaden. In ons artikel verduidelijken we de oorsprong van de trend en geven we er instructies voor Productie van zaadbommen met eenvoudige ingrediënten.