Burnet burnet: locatie, oogst en gebruik

De punaise, ook wel de kleine punaise genoemd, is bij weinigen bekend als keukenkruid. We onthullen hoe je de pimpernel zelf kunt kweken, oogsten en gebruiken.

Steeds meer mensen vertrouwen op zelfgekweekte kruiden uit eigen tuin. Maar naast de razend populaire klassiekers als bieslook (Allium schoenoprasum) en peterselie (Petroselium crispum ssp. crispum) er zijn ook minder bekende maar niet minder lekkere tuinkruiden zoals poffertjes (Sanguisorba minor). Lees met ons waar het kruid vandaan komt, hoe je het cultiveert en op de juiste manier gebruikt.

Burnet: bloem, kenmerken en herkomst

De pimpernel is een van de minder bekende tuinkruiden, maar het is een onmisbaar ingrediënt in klassieke gerechten zoals de Frankfurter groene saus. Het behoort tot het geslacht van pimpernel (

Sanguisorba), die deel uitmaakt van de rozenfamilie (Rosaceae). Afhankelijk van de regio is het ook bekend als de kleine punaise, punaise of tuin punaise. De meerjarige, kruidachtige plant komt oorspronkelijk uit Zuid- en Midden-Europa, maar is wijdverbreid tot in Scandinavië, Afghanistan en Noord-Afrika. De punaise kan zowel in de laaglanden als in middelhoge bergachtige gebieden groeien en geeft de voorkeur aan magere gronden. Het wordt daarom beschouwd als een indicatorplant voor een voedselarme grond.

Burnets kunnen tussen de 20 en 100 cm hoog worden, waarbij de scheuten als een rozet uit de wortelstok groeien. De geveerde bladeren dragen 11 tot 31 ongelijk gerangschikte blaadjes langs de stengel. De punaise groeit meerjarig en blijft in de winter vaak groen, maar kan in de herfst ook bovengronds afsterven en in het voorjaar weer uit de wortelstokken ontspruiten. Tussen mei en augustus vormt de pimpernel een bolvormige bloeiwijze met een diameter tot 3 cm. De bloemstructuur is iets bijzonders door de opdeling in drie delen: vrouwelijke, rode bloemen groeien aan de bovenkant, in de hermafrodiete bloemen in het midden en mannelijke bloemen in het onderste deel met een opvallend uitstekende helmknop.

Door een tijdelijk verschillende rijpheid van boven naar beneden wordt zelfbestuiving vermeden, waardoor de plant gericht inteelt voorkomt. Door zijn goede bloeiwaarden is de pimpernel ook een bijzonder bijvriendelijke plant en wordt niet alleen door de wind maar ook door bijen bezocht. De punaise kan zich natuurlijk verspreiden via uitlopers in de grond, zogenaamde wortelstokken, of via zaden. De zaden zitten in een kleine noot, die de omringende bloembeker als vlucht- of drijfmiddel gebruikt. Burnet-noten zijn in winterslaap, wat betekent dat ze de hele winter aan de plant kunnen blijven en zich vaak pas het volgende jaar verspreiden.

De burnet, net als de nauw verwante Greater burnet (Sanguisorbar officinalis) – over medicinaal interessante ingrediënten. Om deze reden zijn beide planten van belang in de middeleeuwse geneeskunde en ook in de hedendaagse huisgeneeskunde en homeopathie.

Verwarringsgevaar burnet burnet: "Pimpinelle" is ook de naam van enkele planten van het geslacht burnella (pimpinella) uit de umbelliferae-familie (Apiaceae), waaronder bijvoorbeeld de anijs (Pimpinella anisum) behoort. Burnella wordt voornamelijk verspreid in Eurazië en Afrika, met slechts 16 soorten die in Europa voorkomen.

Plantaardige burnet

Het planten van burnets werkt meestal zonder problemen, op voorwaarde dat de site-eisen goed zijn. Een zonnige standplaats op droge, kalkrijke en losse grond is het beste, waarbij een voedselarme leembodem een ​​voordeel is vanwege het hoge waterbergend vermogen. De punaise groeit natuurlijk op vlekkerig mager of halfdroog grasland en houdt van warmte. Door de lage nutriëntenbehoefte is een voedselarme grond geschikt als substraat, waarvan het waterbergend vermogen kan worden verbeterd door toevoeging van puimsteenzand of zeoliet. Te voedselrijke grond mag niet worden gebruikt, omdat de punaise gevoelig reageert op een overaanbod, wat zich uit in slappe scheuten, bleek blad en verminderde groei. Een goede basis voor de Pimpinelle is bijvoorbeeld die van ons Plantura biologische kruiden- en zaadgronde, dat overbemesting vermijdt dankzij het lage gehalte aan voedingsstoffen, ideaal is voor kruiden en zo een gezonde plantengroei bevordert. Daarnaast is onze grond volledig veenvrij, waardoor er minder CO vrijkomt₂ vermeden door de turfwinning en ontziet zo het milieu.

De ideale zaaitijd voor de punaise is van begin april tot half juni. De punaise zaden kunnen direct in het bed worden gezaaid, ongeveer 5 cm uit elkaar en licht aangedrukt. Omdat de burnet een lichtkiemer is, de zaden mogen niet worden bedekt met aarde. Met een kiemtemperatuur van 15 °C en regelmatig water geven om de grond constant vochtig te houden, zullen de zaden na ongeveer twee tot drie weken ontkiemen. Na het ontkiemen moet de stam worden uitgedund zodat er een plantafstand is van ongeveer 20 cm.

De punaise is niet goed geschikt als potplant, omdat deze vanwege het zeer uitgebreide en diepe wortelstelsel een relatief grote pot van meer dan 40 cm diepte nodig heeft.

Verzorging van de kleine burnet

De belangrijkste zorgmaatregel voor de kleine punaise is regelmatig water geven. Tijdens de warme zomermaanden is het belangrijk om het substraat constant vochtig te houden, maar tegelijkertijd niet te veel water geven om waterverzadiging en de wortelrot die er vaak mee gepaard gaat te voorkomen voorkomen. Puimzand of zeoliet toegevoegd aan de ondergrond zorgen voor een goede, blijvende watervoorziening. Omdat de pimpernel een zwak voedselverslindende plant is, is bemesting over het algemeen niet nodig. Onkruid moet indien nodig worden gekapt, zodat er geen concurrentie is om licht of water tussen het onkruid en de punaise. Zeker voor jonge planten is dit een belangrijke maatregel. Bovendien moeten bloeiwijzen tijdens de bloei regelmatig worden verwijderd om de groei van jonge duinbladeren te stimuleren.

Tip: Iedereen die de pimpernel in een pot of een verhoogd bed kweekt, moet elk jaar een kleine hoeveelheid organische mest toevoegen om een ​​langdurige, op de behoefte gebaseerde toevoer van voedingsstoffen te garanderen. Ons Plantura organische universele meststof dankzij zijn korrelvorm kan het bijvoorbeeld gedurende een lange periode stikstof en andere essentiële voedingsstoffen leveren. Voor kruiden is een kleine dosering van 40 tot 60 g per vierkante meter voldoende voor een volledige vegetatieperiode.

Is de burnet winterhard?

Omdat de punaise inheems is op onze breedtegraden, is hij zonder aarzeling winterhard en zijn overwinteringsmaatregelen niet nodig. De punaise overleeft in de regel de winter als een groene halfrozet, waaruit hij in het voorjaar weer ontkiemt. In de zogenaamde halfrozetten groeien - net als bij rozetplanten - sommige bladeren rozetachtig aan de basis van de stengel, maar ze hebben ook bladeren aan de stengel. De bladeren sterven heel langzaam af waardoor de plant in de winter vaak groen blijft. Wil je de poffertjes echter als keukenkruid gebruiken, dan moet je deze om de twee jaar of er doorheen zaaien jonge uitlopers vegetatief vermeerderen, omdat oudere planten hun aroma verliezen en in toenemende mate onvolgroeid raken toenemen.

voortplanting

De vermeerdering van de punaise is gemakkelijk omdat het mede wordt gedaan door de gevormde wortelstokken zelf. De wortelstokken kunnen worden uitgegraven, zorgvuldig verdeeld en vervolgens afzonderlijk worden herplant. Als alternatief kan de pimpernel opnieuw worden gezaaid door de zaden in de noten. Aan het einde van het jaar kunnen de noten van de bloeiwijze worden verwijderd, op een droge en donkere plaats worden bewaard en volgend jaar worden gezaaid.

Oogsten van burnets: timing en procedure

De oogst van de punaise is mogelijk tussen mei en september. Daarnaast kunnen continu jonge, geveerde bladeren worden geoogst. Je kunt ze het beste direct gebruiken, zo verliezen ze hun smaak niet. Voor het afsnijden van de bladeren is een scherp mes geschikt, omdat ze met een schaar kunnen worden gekneusd.

Gebruik van de burnet

Zowel bladeren als bloemen van de pimpernel zijn eetbaar zonder aarzeling, hun smaak is pittig-nootachtig en doet denken aan komkommers. Ze kunnen worden gebruikt in smoothies en andere dranken, in salades, in marinades, sauzen of als smaakmaker voor gevogelte en vis. Ze mogen echter niet worden gekookt, omdat het aroma bij te hoge temperaturen wordt vernietigd. Waarschijnlijk het bekendste gebruik van de pimpernel is als kruid voor de Frankfurter groene saus.
Als weideplant komt hij vaak in het kuilvoer terecht en wordt daarom verwerkt tot diervoeder en vormt ook geen bedreiging voor huisdieren.

De burnet is nauw verwant aan de burnet (Sanguisorbar officinalis) is verwant, maar kan tot 120 cm hoog worden en ontwikkelt meer opzichtige, dieprode bloeiwijzen. In de Middeleeuwen werden de twee soorten als één beschouwd en onder meer in de geneeskunde gebruikt vanwege de tannines en bittere stoffen die ze bevatten. Dit werd gebruikt om maag- en menstruatieproblemen, inflammatoire huidziekten en zonnebrand te behandelen. In historische bronnen zijn echter slechts enkele gebruiksaanbevelingen te vinden. Blijkbaar kan zowel een thee gemaakt van de bladeren van de pimpernel als een afkooksel van de wortels worden gebruikt. Brandende peperthee gemaakt van 4 - 5 theelepels vers kruid en 200 ml 90 °C warm water, dat 6 tot 10 minuten laat trekken, kan de spijsvertering stimuleren.
Of de burnet echt het effect ontwikkelt dat eraan wordt toegeschreven, is tot nu toe slechts weinig wetenschappelijk onderzocht. Het kan echter worden bewezen dat veel enzymen worden gestimuleerd door de inname van de aanwezige polyfenolen. Ook kon een effect op kankercellen door het aanwezige quercetine worden aangetoond. Tot nu toe echter alleen in een in vitro experiment, dus in een petrischaal en niet op het levende lichaam van een patiënt.

Droog en bewaar de burnet

De bladeren van de pimpernel kunnen worden gedroogd om ze te bewaren. Hierdoor verliezen ze echter veel van hun smaak en zijn ze niet meer geschikt als keukenkruid. Ze worden dan bijna uitsluitend als theebladeren gebruikt. Het is beter om de burnets in te vriezen, omdat dan de smaak behouden blijft en de bladeren ongeveer een jaar kunnen worden gebruikt. De fijngesneden bladeren kunnen eenvoudig in een geschikte pot of zak worden gedaan en worden ingevroren.

Overweegt u een nieuwe kruidentuin te beginnen? Hier kom je erachter welke kruiden gaan goed samen.