Het zoete kruid stevia zorgde de afgelopen jaren voor een hype. Hoewel het niet-giftige kruid zoet maakt zonder calorieën, is de productie problematisch.
Er zijn ongeveer 200 verschillende soorten van het Zuid- en Midden-Amerikaanse plantengeslacht Stevia. Met name één van deze soorten zal zich in de toekomst echter ontwikkelen tot een groter gezondheids- en economisch belang. Stevia rebaudiana bertoni, afkomstig uit het huidige Paraguay, bevat namelijk heel veel zoetstoffen die vele malen sterker zijn dan in de handel verkrijgbare suiker. Het wordt daarom ook wel zoet- of honingkruid genoemd.
Ontdekking/Geschiedenis
Dit plantengeslacht is genoemd naar de Spaanse arts Pedro Jaime Esteve (*1500-†1556, Santa Mateu del Maestrat, Spanje). Na zijn studies in Valencia, Montpellier en Parijs keerde hij terug naar Valencia en werkte daar tot zijn dood als professor. Dus hoewel de naam van het geslacht terug te voeren is op de heer Esteve, is de naam van de soort afgeleid van de Paraguayaanse chemicus Ovid O. Rebaudi uit. Rebaudi analyseerde de zoetstoffen voor het eerst rond 1900 en bewees dat het een nieuwe, voorheen onbekende stof was.
Nutritionele controverse
Sinds de oudheid worden de zoetstoffen gebruikt door de Guarani-indianen. Deze werden echter pas in 2011 door de EU goedgekeurd als levensmiddelenadditief. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is stevia zelf niet giftig. De zoetstof in het honingkruid, dat niet door mensen wordt verteerd, is honderd keer zoeter dan conventionele suiker. Als suikervervanger hoeft stevia dus geen andere calorieën in voedsel te vertegenwoordigen. De zoetheid bevordert ook geen cariës, omdat de overeenkomstige bacteriën het niet kunnen aanvallen.
Aan de andere kant zijn er de observaties van onderzoekers op ratten. Bij hoge concentraties van de plantzoetstof vertoonden de dieren tekenen van intolerantie. Evenzo nam de vruchtbaarheid van de vrouwelijke ratten gedeeltelijk af. Het is echter nog onduidelijk of deze resultaten kunnen worden geëxtrapoleerd naar mensen.
extractie van de zoetstof
In tegenstelling tot zijn naam, smaakt de natuurlijke vorm van honingkruid niet naar honing, maar eerder houtachtig en licht bitter. Dit komt omdat de zoetstoffen die het bevat slechts ongeveer vijf procent uitmaken. Ter vergelijking: een suikerbiet bevat ongeveer 20 procent. Om zo geconcentreerd te kunnen worden aangeboden als in de handel, moet de zoetstof uit het kruid worden gehaald en verrijkt. Dit proces vernietigt niet alleen ongeveer 90 procent van alle ingrediënten, maar is ook zeer chemisch. De belangrijkste producent van stevia-zoetstoffen is de Volksrepubliek China. Aluminiumzouten, die schadelijk zijn voor het milieu, worden gebruikt om de zoetstof te extraheren afgevoerd- veroorzaken schadelijke zuurreacties in verband met veel dierlijke eiwitten of akkerbodems zuur. Dit betekent onder meer dat stevia-zoetstoffen niet verkrijgbaar zijn met een biologisch zegel. Ook de reclame voor stevia als groene en natuurlijke suikervervanger werd bekritiseerd.
Teelt van Stevia
De niet winterharde plant kan in de zomermaanden in Duitsland geteeld worden. De plant is resistent tegen ziekten en plagen.