Zaden winnen: zelf zaden oogsten

Net als het zaad, zo is de oogst: we laten je zien hoe je je favoriete planten kunt gebruiken om zaden voor het komende jaar te verkrijgen.

Als je wilt oogsten, moet je eerst zaaien - maar moet je echt elk voorjaar nieuw zaad kopen? Nee, je kunt ook zaden in je eigen tuin krijgen en dat is heel eenvoudig. We laten je zien hoe je zaden van een grote verscheidenheid aan groenten en bloemen kunt verwijderen en jarenlang kunt bewaren.

Zaden verkrijgen: Welke planten zijn geschikt voor het verkrijgen van zaden?

Zaden kunnen alleen worden verkregen uit groenten, zomerbloemen en ook vaste planten die bloemen produceren die in staat zijn tot bestuiving. Deze bloemen moeten op hun beurt bestoven worden, dus de aanwezigheid van insectenbestuivers is vaak een vereiste. Dubbele of steriele bloemen en bloemen van exotische planten worden in de eerste plaats niet bestoven en produceren dus geen zaden. Alle planten die voor de bloei zijn geoogst, zoals sla of kool, kunnen ook geen zaden vormen. Als je toch zaden van deze planten wilt halen, oogst je geen individuele planten, maar wacht je tot ze bloeien en zaaien.

Er is ook het speciale geval van hybride zaad: hybride variëteiten vormen vaak zaden, maar dat doen ze wel zijn niet zaadvast, zodat de resulterende nakomelingen sterk verschillen van hun moederplanten kunnen.

Tip: Hybride variëteiten krijgen het achtervoegsel "F1" op het zaadpakket. Nakomelingen van hybride planten zijn niet uniform, slechts de helft heeft dezelfde genetica als de moederplant. De andere helft kan heel verschillende eigenschappen hebben.

Zaden oogsten: stapsgewijze instructies

Het principe van het oogsten van zaden is voor alle planten vergelijkbaar. Zoek dus eerst gezonde, krachtige planten en verzamel hier alleen zaden van. Zieke planten mogen niet worden geoogst: aan de ene kant is de zaadkwaliteit vaak aanzienlijk slechter en aan de andere kant worden sommige ziekten ook via zaden overgedragen. Als je ze zaait, kunnen de plantjes snel ziek worden en afsterven. Als je eenmaal de ideale planten hebt uitgekozen, moeten ze goed verzorgd en van voedingsstoffen worden voorzien, want bloei en zaadvorming kosten de plant veel energie. Het gebruik van een hoogwaardige organische meststof is een belangrijke zorgmaatregel. Je leest er alles over in ons speciale artikel Plantaardige meststof, zijn eigenschappen en voordelen.

Om de zaden volledig te laten ontwikkelen, moet je zeker wachten tot de vrucht rijp is of de zaden bruin en uitgedroogd zijn. Nu kunt u de zaden verwijderen, schoonmaken en eventueel vruchtvlees verwijderen. Controleer of de zaden echt schoon zijn: eventueel vuil kan er later toe leiden dat de zaden gaan schimmelen of dat ziektes worden doorgegeven aan de nieuwe generatie.

Zaden uit eigen tuin halen: instructies

1. Bemest en verzorg planten goed.
2. Wacht op bloei en zaadvorming.
3. Laat fruit of zaden volledig rijpen en verzamel alleen van sterke, gezonde planten.
4. Scheid zaden netjes van pulp en andere onzuiverheden.
5. Droge zaden, fles en etiket.
6. Koel en droog bewaren, binnen de levensduur van de zaden opnieuw zaaien.

Oogst je eigen groentezaden

Afhankelijk van de plantensoort vormen groentezaden in vruchten, peulen, peulen of vrij op de bloeiwijze. De extractie van zaden is dienovereenkomstig anders. We gaan in op de verschillende soorten groenten en leggen uit hoe je er zelf zaden uit kunt halen.

tip: Als u niet zeker weet in welke groep u uw groente aantreft, bekijk dan ons artikel Indeling in de verschillende soorten groenten Verleden.

fruit groente

Deze omvatten de plantenfamilies van de nachtschadefamilie (Solanaceae) en de pompoenfamilie (Cucurbitaceae), waarin de vruchten worden geconsumeerd.

In de nachtschadefamilie vinden we de tomaat als vertegenwoordiger (Solanum lycopersicum), Paprika (Capsicum jaar), physalis (Physalis peruviana) en aubergines (Solanum melongena). Ze zijn grotendeels zelfbestuivend, waardoor de soort gemakkelijk te onderhouden is. Om de zelfbestuiving te ondersteunen is het de moeite waard om 's ochtends de open bloemen van de Solanaceae te schudden om het eigen stuifmeel op de stempel te verdelen. Vanaf augustus rijpen de vruchten van deze groentefamilie en kunnen ze geoogst worden. Oogst voor zaadproductie zachte, rijpe vruchten van het middenseizoen. De zaadkwaliteit is het beste voor de vruchten die niet als eerste en niet als laatste rijpen.

Vanwege hun gelatineuze bedekking worden tomatenzaden twee tot drie dagen in water geweekt en dagelijks gespoeld totdat de zaden vrijkomen. Dit wordt gevolgd door drogen op papier. Paprika-, physalis- en auberginezaden kunnen direct op keukenpapier worden geborsteld en op deze manier worden gedroogd.

tip: Een gedetailleerde gids voor het onderwerp "Tomatenzaden halen“ is te vinden in ons speciale artikel.

Als pompoen (Cucurbita sp.), courgette (Cucurbita pepo subsp. pepo convar. giromontiina), meloen (Cucumis melo) of komkommer (Cucumissativus), zijn de zaden van de pompoenfamilie altijd omgeven door een smakelijke vrucht. De zaden kunnen samen met het rijpe fruit worden verkregen. Cucurbitaceae zijn echter strikte kruisbestuivers. Ze vormen enkele mannelijke en vrouwelijke bloemen, die vaak worden bezocht door hommels en bijen. Helaas maken de gretige insecten geen onderscheid tussen de soorten die ze bestuiven. Dit is hoe hybriden van pompoen en courgette zich snel ontwikkelen in de volgende generatie wanneer planten dicht bij elkaar staan.

Aandacht: Erger nog, kruising in de volgende generatie kan leiden tot de synthese van bittere stoffen, de zogenaamde Cucurbitacines, wat krampen kan veroorzaken en erger als het te veel wordt geconsumeerd. Iedereen die zaden van komkommers, pompoenen, meloenen en courgettes gebruikt die ze zelf hebben verzameld, moet de resulterende zaden gebruiken Het is daarom essentieel om aandacht te besteden aan fruit als ze een zeer bittere smaak hebben - en bij twijfel, geef er de voorkeur aan weggooien.

Voor squash is de timing voor het verzamelen van zaden gewoon de oogsttijd in de herfst, maar voor courgettes en komkommers duurt het iets langer dan gebruikelijk: Beide vruchten worden vaak geoogst voordat ze volledig rijp zijn, omdat ze dan beter smaken, nog mals zijn en nauwelijks zaden bevatten bevatten. Laat het fruit langer aan de plant dan normaal, tot ver in de herfst. Het is het beste om het fruit aan het einde van het seizoen te laten hangen voor zaadproductie, anders zullen de planten in totaal aanzienlijk minder fruit produceren. Om komkommer-, courgette- of pompoenzaden te verkrijgen, snijdt u de vrucht open, schept u de zaden eruit met een lepel en spoelt u krachtig af met water. Zodra al het vruchtvlees is losgekomen, leg je de zaden op keukenpapier om te drogen. Na een paar dagen kunnen de verkregen zaden worden gebotteld en bewaard. Zaden van tomaten en paprika's kunnen vijf tot tien jaar ontkiemen, die van pompoenen, courgettes en dergelijke ongeveer vier tot vijf jaar.

Wortel-, blad- en bolgewassen

Deze omvatten de families van de bolgewassen (Amaryllidaceae), de schermbloemigen (Apiaceae), madeliefjesplanten (Asteraceae) en kruisbloemige planten of koolplanten (Brassicaceae). Al deze plantenfamilies zijn kruisbestoven en kunnen kruisen met andere soorten in hun soort.

De bolgewassen, zoals ui (Allium cepa) en prei (Alliumporrum), bloeien meestal pas in het tweede jaar. Dus als je zaden wilt krijgen, moeten ze niet worden geoogst. In de zomer van het tweede jaar vormen zich meerdere lange, bladloze bloemstelen met bolvormige, witgroene bloemhoofdjes. Na bestuiving door insecten ontwikkelen zich zwarte, gerimpelde zaden, die snel uitvallen als ze rijp zijn. Oogst daarom de hele knop wanneer de schutbladen rond de zaden droog zijn en laat ze ongeveer tien dagen nadrogen bij kamertemperatuur. Uienzaden zijn slechts ongeveer een jaar kiembaar.

Wortel- en knolgroenten uit de umbelliferae-familie, zoals wortel (Daucus carota), pastinaak (Pastinaca sativa), venkel (Foeniculum vulgare) en selderij (Apium graveolens) bloeien meestal in het tweede jaar, wortelen soms zelfs in het eerste jaar. In de lente van het tweede jaar vormen zich langwerpige, schermvormige bloeiwijzen, die onopvallend groenachtig of wit bloeien. Insecten bestuiven de bloemen graag en zaden vormen zich snel en rijpen in de herfst. De sikkelvormige tot ronde zaden vallen snel naar beneden als het droog is, dus de bloemschermen worden in de vroege ochtenduren in hun geheel gesneden en binnen gedroogd. Zaden van wortelen, pastinaken enz. zijn ongeveer twee jaar kiemkrachtig.

De wijdverspreide familie van madeliefjes, waaronder zwarte schorseneren (Scorzonera hispanica) en witlof (Cichorium intybus), maar ook de salade (Lactuca sativa) behoorde, bloei deels in het eerste, deels in het tweede jaar. Ook zij zijn kruisbestuivers die kunnen kruisen tussen verschillende variëteiten binnen de soort als de variëteiten ongeveer 3 km van elkaar verwijderd zijn. In oktober rijpen de bestoven bloemen uit tot dopvruchten, die net als de schorseneer een soort parachute hebben, de pappus, voor de verspreiding door de wind. Hier moeten de zaden worden geoogst zodra de witte pappus zich ontvouwt, wat plaatsvindt tussen september en oktober. Deze zaden worden ook één tot twee weken binnenshuis bij kamertemperatuur gedroogd. Overigens worden bij het klaarmaken van de zaden de pappus verwijderd, wat het zaaien volgend jaar makkelijker maakt. De madeliefjesfamilie ontkiemt ongeveer vier jaar betrouwbaar.

De populaire kool, waaronder rucola (Eruca sativa), maar ook bladkool zoals palmkool (Brassica oleracea var. palmifolia) behoren, bloeien meestal in het tweede jaar. Sommige soorten zoals radijs (Raphanus sativus) bloeien soms in het eerste jaar. Voor de keuken worden ze allemaal in het eerste jaar geoogst en geconsumeerd. Deze culturen moeten dus nog een jaar worden bewaard en mogen niet worden geoogst. Hier vormen zich tijdens de bloei felgele, kruisvormige bloemen, die nectar bieden aan insecten en daarom populair zijn bij bezoekers. Dit betekent echter ook dat alle genoemde plantenfamilies kruisbestoven worden met hun vertegenwoordigers en dat de rassen vaak onderhevig zijn aan veranderingen door genetisch materiaal van dezelfde soort dat vreemd is aan het ras. Koolplanten vormen langwerpige peulen met ronde, zwarte zaden erin. Vanaf half september kunnen de zaden binnen worden afgesneden en gedroogd. Verwijder hiervoor de zaden uit de peulen en laat ze aan de lucht drogen. Koolplanten ontkiemen betrouwbaar tot vier jaar na de oogst.

Zaad Groenten: De peulvruchten

Deze omvatten peulvruchten uit de vlinderbloemigenfamilie (Fabaceae), evenals een grote verscheidenheid aan maïsvariëteiten (Zea mays), die behoren tot de zoete grassen (Poaceae).

Wie van de vlinderbloemigen houdt van linzen (Lens culinaris), peultjes (Pisum sativum) of boon (Phaseolus vulgaris) Als je zelf zaden wilt winnen, zal dat niet moeilijk zijn. Deze groenteplanten bloeien en dragen vrucht in hetzelfde zaaijaar. Peulvruchten zijn zelfbestuivers, dus elke variëteit kan altijd veilig worden bewaard in de volgende generatie zonder kruising. Na de bloei van mei tot augustus vormen zich snel kleine groene peulen, die snel groter, vezelig en uiteindelijk bruin en droog worden. Laat de peulen aan de plant totdat ze bruin worden, opdrogen en beginnen te ritselen. De zaden binnenin worden hard als ze rijpen tegen de late zomer tot de late herfst. Wacht hiervoor in het beste geval tot het einde van het seizoen, anders zullen de bonen- of erwtenplanten minder opbrengst voor de keuken opleveren. De droge peulen worden van de inmiddels afgestorven planten verwijderd en in huis een beetje gedroogd. In de winter kun je de nu droge zaden uit de peulen halen, bottelen en bewaren. Erwten, bonen en dergelijke zijn ongeveer twee tot vier jaar houdbaar.

Bemesten, oogsten en drogen is iets anders voor zoete grasmaïs. Hier vormt zich de mannelijke bloem op de top van de maïsplant en de vrouwelijke bloem op de toekomstige kolf, die wordt bestoven door de wind. Dit betekent echter ook dat een nabijgelegen maïsveld of maïsplanten van andere variëteiten gemakkelijk kunnen kruisen en zo de gezaaide variëteit met zijn genetische samenstelling kunnen veranderen. Als je je eigen soort wilt behouden, doe er dan een zak over net voor de vrouwelijke bloem en bescherm deze tegen vreemd stuifmeel. Dit is te herkennen aan de lichtgroene naalddraden die uit de kolfschutbladen steken. Als de pluim, d.w.z. de mannelijke bloem aan de bovenkant van de scheuttop, begint te stuiven, verzamel dan het stuifmeel bijvoorbeeld op een papier door te schudden en vervolgens over te brengen naar de vrouwelijke pendraden.

Plaats de zak terug en wacht tot de bol zich eronder vormt. In oktober rijpen de twee tot zes kolven per plant, terwijl de maïsplant zelf sterft. Als de kolfschutbladen ook zijn opgedroogd, kan de hele kolf binnen worden geoogst en gedroogd. Na één tot twee weken bij kamertemperatuur kunnen de zaden van de spindel worden gewreven en op een koele, droge plaats worden bewaard. Maïszaden zijn ongeveer vier jaar houdbaar.

Bloemzaden oogsten

Steriele en dubbele bloemen, zoals dubbelbloemige stokrozen, vormen geen zaden, ze kunnen niet worden gebruikt voor zaadproductie. Anders rijpen de zaden van veel bloemen en vaste planten in de herfst en kunnen ze worden geoogst. Bij veel planten zitten de bloemzaden in kleine hoofdjes, bijvoorbeeld in de madeliefjesfamilie zoals goudsbloem (Calendula officinalis) of zonnebloem (Helianthus annuus). Het verkrijgen van bloemzaden is vrij eenvoudig, de hele zaadkop, bolvormig of langwerpig zoals lavendel (Lavandula angustifolia), afgesneden en in huis gedroogd. De zaden laten gemakkelijk los van de zaadkoppen als ze helemaal droog zijn. Verwijder alle resterende plantendelen en bewaar de zaden in geëtiketteerde zakken of potten. De meeste bloemzaden zijn ongeveer twee tot vijf jaar houdbaar.

tip: Zaden van winterharde vaste planten hebben vaak een koudeprikkel of andere behandeling nodig om te ontkiemen, wat leidt tot het doorbreken van de kiemrust. Deze zogenaamde "stratificatie" kan individueel op de verschillende zaden worden uitgevoerd - dit is iets voor echte experts. Makkelijker, maar met een lager slagingspercentage door hongerig ongedierte, is om de zaden te oogsten en direct buiten te zaaien. Normaal gesproken geeft dit het zaadje precies de juiste stimulans om het te laten ontkiemen. Het is niet ongebruikelijk dat de kieming volgend voorjaar plaatsvindt.

Droog geoogste zaden

Zaden moeten goed worden gedroogd voordat ze worden opgeslagen. Dit gebeurt binnenshuis op een warme, droge plaats, omdat het buiten vaak te vochtig en koel is tegen de tijd dat de zaden in de herfst worden geoogst. Bloemzaden worden als een hele zaadkop gedroogd, waarvan ze later gemakkelijk kunnen worden losgemaakt. Zaden van vruchtgroenten moeten vrij zijn van pulpresten, terwijl peulen en peulen heel kunnen worden gedroogd. Bij kamertemperatuur duurt het ongeveer een week voordat zaden droog genoeg zijn voor opslag. Vochtige of onrijpe zaden hebben meer tijd nodig om te drogen, anders kan er snel schimmel ontstaan ​​wanneer de zaden worden bewaard.

Bewaar zaden op de juiste manier

Droge zaden bewaar je het beste op een droge, donkere en koele plaats. Hiervoor is een papieren envelop of een gesloten glazen pot het beste. Bij de laatste moeten de zaden echter echt droog zijn, omdat restvocht snel tot schimmelgroei leidt. Verzegeld in luchtdichte containers, blijven zaden het beste in de kelder en blijven ze lang houdbaar. Te veel hitte daarentegen vermindert het kiemvermogen en de levensduur van de zaden aanzienlijk. Afhankelijk van de soort blijven zaden 1 tot 10 jaar houdbaar en zouden ze binnen hun levensduur weer in de tuin moeten staan.

De populaire zaadbommen kunnen bijzonder goed worden gevormd met bloemzaden. In ons artikel verduidelijken we de oorsprong van de trend en geven we er instructies voor Zaadbommen maken met eenvoudige ingrediënten.