De beginjaren en de eeuwwisseling zullen waarschijnlijk bij veel mensen door het hoofd gaan als ze een mansardedak zien. De totstandkoming van de dakvorm gaat veel verder terug in de geschiedenis. Maar in zijn doordachte constructie heeft het tot op de dag van vandaag niets van zijn actualiteit ingeboet. We leggen de voor- en nadelen uit en geven nuttige informatie over de constructie.
Vorm en herkomst
Het mansardedak ontstond in de 16e eeuw. en 17. Eeuw, waar het werd gebruikt om representatieve herenhuizen en paleizen een evenwicht te geven tussen muuroppervlak en dak. Net als de Belle Etage, stond het opgesteld in de 19e Century betrad toen de bijna dwingende canon van de architecturale taal van de hogere klasse. Uiteindelijk is een mansardedak een Zadeldakdie met een in het lager gelegen dakvlak steiler wordt, over de bovenste "normale" verdieping glijdt. Als je het andersom bekijkt, zou je kunnen zeggen dat er een mansardedak ontstaat als je naar de dakvlakken kijkt aan de buitenkant buigt om op zolder nog een verdieping te creëren met volwaardige kamers met rechte wanden accommoderen.
functie
Tegenwoordig heeft het mansardedak naast het ontwerpeffect nog een andere functie die niet mag worden verwaarloosd. Talloze ontwikkelingsplannen gebruiken het aantal verdiepingen en de hoogte van de dakrand om de mate van structureel gebruik van een gebied te reguleren. Door de bovenste verdieping in het dak onder te brengen, - in de
In tegenstelling tot het klassieke zadeldak kan een veel meer bruikbare vloer worden gewonnen dan ooit het geval zou zijn met een zadeldak. Het klassieke stijlmiddel van het mansardedak krijgt zo een nieuwe betekenis om de eisen van het bouwplanrecht uit te putten.De constructie
Het mansardedak is qua constructie altijd een gordingdak. Door het dakvlak, dat naar boven knikt, kunnen de spanten niet van de dakrand naar de nok lopen en dus niet tegen elkaar aan steunen. In de regel wordt de zolderverdieping als een houten raamwerk in de dakconstructie geïntegreerd. De centrale gording rust op deze wanden en dient tevens als drempel voor het plattere bovendak. Afhankelijk van het gebruik kunnen de noppen worden uitgelijnd tot volwaardige wanden, zodat men pas merkt dat men op zolder blijft als men uit het raam kijkt. Door een kniehoge vloer tot aan het plafond te plaatsen, wordt zelfs de steile helling van het dak van binnenuit niet waargenomen. Tegelijkertijd maakt de steile dakhelling de installatie van normale gevelramen en dus onbeperkte goede verlichting en ventilatie van de kamers mogelijk.
De statische uitdaging
Bijzondere aandacht wordt besteed aan de statica bij de constructie van het mansardedak. Het onderliggende klassieke zadeldak leidt de belastingen op het dakoppervlak via doorlopende spanten naar de buitenmuren van het gebouw en van daaruit
over de funderingscomponenten in de grond. In combinatie met de buitenmuren of een extra verstevigende balklaag resulteert dit in een stabiel statisch systeem in de vorm van een driehoek. Bij het mansardedak wordt de doorlopende dakspant echter onderbroken en uit een rechte lijn gehaald door het naar buiten knikken van het dakvlak. Vooral de lasten in het bovenste dakgebied ontwikkelen een duidelijke druk naar beneden wanneer de lasten worden overgebracht, en ook naar buiten in het knikgebied. Het is belangrijk om deze druk van buitenaf constructief op te vangen en te voorkomen dat het dak bezwijkt. Hiervoor wordt meestal een laag balken boven de zoldervloer ingebouwd of worden meerdere metalen trekkoorden aangebracht. Vaak verschijnen deze elementen visueel helemaal niet, omdat ze in de muren of het plafond van de zolderverdieping verdwijnen.De dakhelling
Nu is er al sprake van twee verschillende dakhellingen en een bovendak en een onderdak. Maar welke neigingen kunnen het beste worden gebruikt? De aanname ligt voor de hand dat de onderste helft van het dak steiler moet zijn dan het bovenste dak om het karakteristieke daksilhouet te verkrijgen. Hellingen van minimaal 45 graden zijn gebruikelijk voor de steile daken, maar het is logisch om 50 graden en meer te gebruiken. Het is niet ongebruikelijk dat er hellingen tot 70 graden worden gevonden om de achterliggende binnenruimte zo optimaal mogelijk te kunnen benutten. Het bovendak daarentegen kan bijna naar believen worden gekanteld. Om hier geen onnodige en onbruikbare ruimte te creëren wordt meestal een helling van maximaal 30 graden gehanteerd, vaak zelfs daaronder. Daarentegen reikt bijna geen enkel mansardedak in het nokgebied onder de 15 graden, omdat de traditioneel toegepaste pannendakbedekking op vlakkere hellingen slechts in beperkte mate zijn functie vervult.
OPMERKING: In de tussentijd laten individuele fabrikanten toe dat de dakhelling tot 10 graden wordt verminderd. De optiek mag echter nooit volledig worden genegeerd. Hoe groter het verschil tussen beide hellingen, hoe moeilijker het is om tot een harmonieus ontwerp te komen.
Voor-en nadelen
Het mansardedak is natuurlijk niet zomaar te zien
voordelen
- Grote winst in bruikbare ruimte op zolder door steile helling in het onderste dakgedeelte
- Vermindering van de onbruikbare dakruimte op het dak door een vlakkere helling in het bovendak
- Kwalitatieve winst in bruikbaarheid van de kamers op zolder door meer verticale wanden zonder grote schuine plafonds en de bruikbaarheid van normale gevelramen
- Het verkrijgen van het "optische gewicht" van het dak, waardoor een evenwichtiger ontwerp van de hoofdconstructie tot aan het dak mogelijk is
- Voordelen volgens het bouwplanrecht bij het beperken van de hoogte van de dakrand en eventueel het aantal afleesbare verdiepingen
nadeel
- Hoge structurele inspanning voor de structuur
- Talrijke gedetailleerde ontwerpen voor raamaansluitingen, wijziging van de dakhelling, enz. vereist
- Klassieke dakbedekkingen op steile daken met een te hoge helling zijn alleen mogelijk met extra zekering
- De bruikbaarheid van de dakruimten is beter dan een "normaal" zadeldak, maar nog steeds geen volwaardige verdieping
- In het moderne bouwplanrecht kan het door het bepalen van de ontwikkelingsplannen nauwelijks worden uitgevoerd zonder wettelijke vrijstellingen
Het mansardedak vandaag
De bruiloft van het mansardedak mag dan voorbij zijn, het is vandaag de dag nog steeds te vinden in nieuw gebouwde gebouwen. Niet alles wat er op lijkt is echter een echt mansardedak. Want om te profiteren van de optische en soms ook bouwrechtelijke voordelen van het mansardedak zonder het constructieve Duur in gebruik, zijn nu vaak "normale" verdiepingen in solide constructie met een extreem steil dakoppervlak vermomd. Het plattere, bovenste dakoppervlak wordt dan als een echte dakconstructie toegevoegd, of wordt weggelaten ten gunste van één Platte daken volledig. In hoeverre de term mansardedak hier nog van toepassing is, is uiteindelijk aan de kijker. Feit is echter dat in deze gevallen bouwtechnisch gezien weinig van het echte mansardedak uit vroeger tijden bewaard is gebleven.