Elecampane: rośliny, pielęgnacja i działanie

W przeszłości duże znaczenie przypisywano prawdziwemu omanowi jako roślinie leczniczej. Ale oman omanowy wzbogaca również liczne ogrody przydomowe jako roślina ozdobna.

Mówiąc o omanu, zwykle chodzi o dobrze znaną roślinę leczniczą i przyprawową, prawdziwy oman (Inula Helenium), przemowa. Istnieje wiele innych gatunków omanu, które możesz zintegrować ze swoim ogrodem. Niektóre z nich przedstawiamy w tym artykule. Wyjaśniamy również, jak sadzić oman i jaki to faktycznie daje efekt.

Oman wielki: właściwości i pochodzenie

Elecampane ma wiele synonimów używanych dla rośliny w zależności od regionu. Należą do nich na przykład korzeń szlachetny, korzeń jelitowy, stare ziele, Helenenkraut czy ziele węża. Oman wielki jest klasyfikowany w rodzinie stokrotek (Asteraceae). Zakłada się, że pierwotne pochodzenie prawdziwego omanu pochodzi z Azji Mniejszej i Bliskiego Wschodu. Obecnie jego gatunek jest szeroko rozpowszechniony w Europie, Afryce i Azji. Naturalne obszary obejmują nasłonecznione górskie łąki i brzegi górskich potoków.

Większość gatunków omanu to byliny, rośliny zielne - reszta składa się z roślin jednorocznych lub dwuletnich i małych krzewów. W większości przypadków gatunki wieloletnie mają wystarczającą mrozoodporność do około -28°C. Wysokość wzrostu kęp może się znacznie różnić w zależności od gatunku i wahać się od 20 do 200 cm. Ciemnozielone, szeroko lancetowate lub owalne liście omanu liściastego mają zwykle ząbkowane lub gładkie krawędzie i są u podstawy lub naprzemiennie na pędach. U wysokich gatunków liście mogą być bardzo duże. Okres kwitnienia omanu zwyczajnego trwa od lipca do września, ale może się nieco różnić w zależności od gatunku. Jego żółte, rzadko pomarańczowe, końcowe główki kwiatowe są ułożone pojedynczo lub w różnych kwiatostanach. Składają się z brzeżnych, żeńskich różyczek promienistych i hermafrodytycznych rurkowatych różyczek, które są ułożone pośrodku. Później rozwijają się tzw. niełupki z pappusem. Strąki nasienne długo zachowują swój kształt i mogą być ozdobą aż do zimy. Wartości pyłku i nektaru omanu są raczej przeciętne i dlatego nie są najlepszym źródłem pożywienia dla Owady - ale ze względu na okres kwitnienia, który trwa do października, oman jest bardzo popularny później odwiedził.

Zamieszanie omanem: Głównie forma kwiatowa i wzrostowa Wielkiego Telekie (Telekia speciosa), zwany także fałszywym omanem, wiąże się z dużym ryzykiem pomylenia z prawdziwym omanem. Te dwa gatunki można najlepiej rozróżnić po kształcie ich liści: duże telekie mają liście w kształcie serca, a te prawdziwego omanu są raczej wydłużone. Inną rośliną, która wygląda dość podobnie do omanu ze względu na swój wzrost, jest silphium (Silphium perfoliatum). Wyraźnymi cechami wyróżniającymi są w tym przypadku przeciwstawnie ułożone liście silphie oraz szersze promieniste różyczki i mniejszy środek rurkowatych różyczek.

Przegląd gatunków omanów

rodzaj inula obejmuje około 100 gatunków od 2018 roku. W tym czasie niektóre gatunki były poza rodzajem inula inne rodzaje, np pentanema, Limbarda I Dittricia, przydzielony. Poniżej przedstawiamy bardziej szczegółowo niektóre z najpiękniejszych gatunków omanu.

• Oman niemiecki (inula germanica): Liście omanu niemieckiego o wysokości od 30 do 60 cm są obustronnie owłosione. Jego kwiaty znacznie różnią się wielkością i układem od kwiatów typowych gatunków. Znacznie mniejsze, złotożółte kwiaty papryki są ułożone w kilka częściowych kwiatostanów, które wizualnie tworzą cały kwiatostan. Okres kwitnienia trwa od lipca do sierpnia. Oman niemiecki rośnie coraz częściej na glebach lessowych i już w Austrii jest uważany za zagrożony.

• prawdziwy oman: Potężna bylina może osiągnąć wysokość od 180 do 200 cm, a jej liście mają nawet ponad 50 cm długości. Okres kwitnienia trwa od lipca do sierpnia. Gatunek radzi sobie nawet w miejscach półcienistych i szczególnie dobrze rośnie na stale świeżej, średnio zaazotowanej glebie. Chociaż oman chętny sam się rozsiewa, nie staje się natrętny.

• szorstki oman (Inula hirta): Oman szorstki, zwany także omanem szorstkowłosym, dorasta do wysokości około 15 do 50 cm. Jego liście i łodygi pokryte są gęstymi włoskami. Żółte główki kwiatowe zwykle siedzą pojedynczo na czerwono zabarwionej łodydze od czerwca do lipca. Preferuje wzrost na glebach chudych, suchych i wapiennych w miejscach częściowo zacienionych.

• gigantyczny oman (Inula magnifica): Olbrzymi oman może dorastać do wysokości od 150 do 180 cm i ma liście równie duże jak oman. Jego żółte kwiaty rozwijają się od lipca do sierpnia. Uderzającą cechą są dłuższe różyczki promieni. Gatunek preferuje świeże stanowiska, ale radzi sobie z krótszymi fazami suszy lub wilgoci.

• sól omanowa (Limbarda crithmoides; synonim: Inula crithmoides): Wąskie liście tego gatunku o wysokości od 10 do 90 cm są nagie i mięsiste. Od sierpnia do października oman ma delikatniejsze, żółte kwiaty. Gatunek występuje głównie na piaszczystych plażach i przybrzeżnych skałach. Młode liście tej wieloletniej rośliny można jeść nawet na surowo lub po ugotowaniu. Gatunek dobrze rozwija się na suchych, dobrze przepuszczalnych glebach w miejscach nasłonecznionych i półcienistych - nawet w skalniaki czy można go używać.

• oman winogronowy (Inula racemosa): W odpowiednim miejscu oman winogronowy może dorastać do 200 cm wysokości. Gleba nie powinna wysychać, być pożywna i znajdować się w pełnym słońcu do lekkiego, półcienistego. Żółte kwiaty pojawiają się w lipcu.

• Oman liściasty wierzby (Inula salicina): Gatunek ten znany jest jako oman wierzbowy i osiąga wysokość od 25 do 75 cm. Oman wierzbowolistny nie rośnie w kępach, łodygi dość luźno wychodzą z ziemi. Rozprzestrzenia się wegetatywnie przez zalesione pogórza. Jej okres kwitnienia trwa od czerwca do października. Gatunek rozwija się w jasnych miejscach z glebą suchą lub świeżą, bogatą w próchnicę.

• oman karłowaty (Inula ensifolia): Zwarty oman karłowaty jest również nazywany omanem o liściach miecza i ma tylko około 30 do 40 cm wysokości. Krzaczasta bylina kwitnie w kolorze ciemnożółtym od początku, od połowy lipca do końca sierpnia. Liście są znacznie mniejsze i węższe niż u poprzedniego gatunku. Z krótkimi ostrogami gniazda stopniowo tworzą szersze drzewostany. Rodzima dzika bylina okazuje się szczególnie wytrzymała i niezawodna na ubogich w składniki odżywcze, przynajmniej suchych latem, glebach w nasłonecznionych miejscach.

sadzić oman

Stanowisko omanu powinno być co najwyżej słoneczne do półcienistego. W przypadku wyższych gatunków najlepiej osłonić go przed wiatrem, aby kwiaty na wysokich łodygach nie odłamały się. W zależności od gatunku gleba powinna być sucha do świeżej, średnio zasobna w składniki odżywcze do pożywnej i przepuszczalna. Jak już wspomniano, niektóre gatunki nadają się nawet do roślin kamiennych. Oman szczególnie dobrze sprawdza się w ogrodach przydomowych lub klasztornych. Można go doskonale zintegrować z szeroką gamą bylin. Oman najlepiej sadzić wiosną od połowy maja. W tym celu gleba jest poluzowana z dużym wyprzedzeniem. Aby poprawić strukturę gleby i wzbogacić glebę w składniki odżywcze, wykop z dołka można wymieszać z kompostem. Nasz torf bez torfu również się do tego nadaje Organiczny kompost Plantura, którego wysoka zawartość próchnicy jest korzystna dla niektórych gatunków omanu. Oprócz pozytywnego wpływu ziemi na aktywność biologiczną w glebie, zauważalnie poprawia bilans cieplno-wodny.

Jeśli chodzi o odległość sadzenia i towarzyskość, decyzje muszą być ponownie podejmowane od gatunku do gatunku. Na przykład oman najlepiej sadzić pojedynczo lub w małych grupach po 2-3 rośliny w odległości około 120 cm od siebie. Z kolei oman karłowaty można sadzić w grupach do 10 osobników w rozstawie co 30 cm. Mniejsze gatunki, takie jak oman karłowaty lub oman pospolity, nadają się również do sadzenia w doniczkach. Objętość garnka powinna wynosić co najmniej 10 l, najlepiej 15 l. Każdy, kto chce uprawiać własne młode rośliny, może to robić od lutego w pomieszczeniu. Nasiona można jednak wysiewać również bezpośrednio do grządek w marcu.

Siew omanu:

• Wysiew w pomieszczeniu od lutego, na zewnątrz od marca
• Napełnij tacki na nasiona luźnym podłożem
• Połóż nasiona omanu na ziemi i tam dociśnij lekki kiełkownik
• Utrzymuj stale wilgotne podłoże i umieść pojemnik w jasnym miejscu
• temperatura kiełkowania ok. 20°C
• Czas kiełkowania 1 - 2 tygodnie
• Rośliny 2 tygodnie po wykiełkowaniu ukłucie

Właściwa pielęgnacja

Jeśli wybrano odpowiednie miejsce, oman jest bardzo łatwy w pielęgnacji. Ponieważ zapotrzebowanie większości gatunków omanu na składniki odżywcze jest umiarkowane do niskiego, w większości przypadków wystarczające jest zastosowanie kompostu wiosną. Jeśli okresy suche utrzymują się, należy wesprzeć oman dodatkowym podlewaniem, zwłaszcza w roku sadzenia. Sensowne jest podlewanie kilkoma małymi ilościami wody, aby uniknąć zastojów, które mogłyby uszkodzić rośliny. Zwiędłe pędy można przycinać jesienią lub wiosną - w zależności od tego, czy ozdobne strąki nasienne mają pozostać na zimę. Jeśli chodzi o zimę, żadne środki ochronne nie są konieczne, ponieważ oman ma wystarczającą zimotrwałość.

propagacja

Jak już się dowiedziałeś, większość gatunków rozmnaża się przez nasiona lub rozłogi. Jeśli chcesz sam rozmnażać oman, możesz zebrać nasiona późną jesienią w słoneczny, suchy dzień, a następnie dobrze je wysuszyć. Pozwala to na usunięcie pappusu, co znacznie ułatwia późniejszy siew. Utrzymuj nasiona w chłodnym i suchym miejscu do siewu w przyszłym roku. Kiedy nadejdzie czas, możesz albo wyhodować młode rośliny w pomieszczeniu, albo wysiać je na zewnątrz nieco później. Powyżej opisaliśmy, jak to się robi.
Inną metodą rozmnażania omanu jest dzielenie bryły korzeniowej. Najlepiej zrobić to wiosną, aby podzielone rośliny mogły się dobrze zregenerować i ponownie rosnąć do zimy. Kula korzeniowa jest całkowicie wykopana, a gleba nieco usunięta. Teraz korzeń można podzielić łopatą na dwie równe części, które ponownie zakopuje się i ostrożnie podlewa. Podział omanu można wykonać mniej więcej co dwa lata i przyczynia się on do odmłodzenia rośliny.

Wskazówka: Jeśli chcesz zapobiec samoczynnemu rozmnażaniu się omanu, powinieneś usunąć zwiędłe kwiaty i posadzić konkurencyjne byliny lub krzewy w pobliżu omanu.

Zbiór, efekt i zastosowanie omanu

Wykorzystuje się głównie korzeń omanu. Roślina lecznicza była używana jako przyprawa i lekarstwo od czasów starożytnych. Korzeń omanu najlepiej zbierać od września do października. W tym celu wykopuje się podkładkę i usuwa jej części, które są następnie dokładnie czyszczone i z grubsza dzielone. Po wysuszeniu części korzeni można przechowywać w ciemności. Z korzenia omanu przygotowuje się między innymi herbatę. W tym celu jedną łyżeczkę suszonego korzenia zalewa się gorącą wodą na filiżankę. Aby złagodzić gorycz spowodowaną gorzkimi substancjami, jeśli to konieczne korzeń lukrecji i dodaje się miód. Herbata z korzenia omanu podobno ma działanie przeciwskurczowe, żółciopędne, wykrztuśne i przeciwkaszlowe, a także pomaga przy problemach jelitowych, zapaleniu oskrzeli czy astmie.

Składniki omanu obejmują olejki eteryczne, substancje gorzkie i garbniki, a także inulinę węglowodanową, która wzięła swoją nazwę od rośliny. Podkładka zawiera duże ilości inuliny. Podczas przyjmowania omanu należy ogólnie zachować ostrożność i unikać dużych dawek. Spożywanie dużych ilości może na przykład powodować nudności, wymioty, biegunkę i skurcze. Kobietom w ciąży i karmiącym piersią odradza się przyjmowanie preparatu. Niektóre osoby są uczulone na składniki korzenia omanu - więc jeśli są uczulone Stwierdzono reakcje na inną rodzinę stokrotek, należy unikać prawdziwego omanu stać się.

To kolejna roślina lecznicza bardzo podobna do omanu pod względem wymagań lokalizacyjnych błogosławione zioło (Centaurea benedykta). Więcej o ostu dowiesz się z naszego portretu roślin.